Η πρακτική του κλαδέματος της ελιάς αμέσως μετά τη συγκομιδή, από τα τέλη του φθινοπώρου έως τις αρχές του χειμώνα, έχει γίνει συνήθεια για πολλούς ελαιοπαραγωγούς. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία ενέχει ορισμένους κινδύνους. Ενώ η επιστροφή του κρύου καιρού δεν είναι πλέον τόσο συχνή, η πιθανότητα επιστροφής της ζέστης ή και των ψευδών «θερμών» περιόδων θέτει σε κίνδυνο τη φυτική ανάπτυξη και την ευαισθησία του δέντρου.
Παλαιότερα, το κλάδεμα αμέσως μετά τη συγκομιδή αποθαρρύνονταν λόγω του κινδύνου να επηρεαστούν οι εκτεθειμένοι ιστοί από παγετούς, οι οποίοι θα μπορούσαν να προκαλέσουν σχίσιμο του φλοιού και άλλες βλάβες. Σήμερα, με την αυξανόμενη συχνότητα των όψιμων παγετών και τη γενικότερη μεταβολή του κλίματος, ο κίνδυνος από τις χαμηλές θερμοκρασίες δεν θεωρείται τόσο σοβαρός για τα ελληνικά και όχι μόνο δεδομένα. Παράλληλα, το κλάδεμα στις αρχές του χειμώνα, υπό προϋποθέσεις, φαίνεται να μην προκαλεί προβλήματα. Ωστόσο, η επιστροφή των υψηλών θερμοκρασιών σε ακανόνιστο χρονικό πλαίσιο μπορεί να επηρεάσει τη φυσιολογία του δέντρου, ενδυναμώνοντας τον κίνδυνο αν δεν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα.
Το κλάδεμα της ελιάς αμέσως μετά τη συγκομιδή, συνήθως τον Νοέμβριο ή Δεκέμβριο, αποτελούσε μια πρακτική που δεν συνίστατο πριν λίγα χρόνια, ιδίως λόγω του κινδύνου των παγετών που θα μπορούσαν να σχίσουν τους ιστούς που εκτέθηκαν χάρη στα κοψίματα. Σήμερα, που οι όψιμοι παγετοί είναι πιο συχνοί από τους κρύους χειμώνες, ο κίνδυνος από την πλευρά των ελαιοπαραγωγών είναι λιγότερο αισθητός και θεωρείται ότι το κλάδεμα μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς κίνδυνο ακόμη και στις αρχές του χειμώνα.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η έννοια του λήθαργου στην ελιά διαφέρει από αυτή των φυλλοβόλων οπωροφόρων δέντρων, καθώς η ελιά, ως αειθαλές φυτό, δεν έχει περιόδους αδράνειας. Αντίθετα, συνεχίζει να εξελίσσεται και να ζει μέσα από φαινολογικούς και φυσιολογικούς κύκλους, οι οποίοι μπορεί να επηρεαστούν από τις αλλαγές των καιρικών συνθηκών.
Στην πραγματικότητα, με τις συνεχείς κλιματικές αλλαγές, το πρόβλημα δεν αφορά πλέον τους ξαφνικούς φθινοπωρινούς παγετούς, αλλά τις «ψευδείς» θερμές περιόδους που ξεγελούν το φυτό, δηλαδή τις θερμές ημέρες που μπορεί να φτάσουν ή και να ξεπεράσουν τους 20 βαθμούς, ακόμα και στο μέσο του χειμώνα. Σε αυτές τις συνθήκες, το κλαδεμένο φυτό είναι πιο επιρρεπές να ξυπνήσει από τον λήθαργο, μπαίνοντας σε φάση βλάστησης για να αποκαταστήσει την ισορροπία. Αυτό μπορεί να διακόψει τον φυσικό κύκλο της ελιάς, ζημιώνοντας την ανάπτυξή της.
Τα ελαιόδεντρα παρουσιάζουν επεισοδιακή ανάπτυξη, συνήθως δύο εξάψεις επέκτασης, που συμβαίνουν στα τέλη της άνοιξης ή το καλοκαίρι και στα τέλη του φθινοπώρου ή του χειμώνα, που χωρίζονται από την ηρεμία του τερματικού οφθαλμού. Οι απαιτήσεις του κρύου της ελιάς για καλή ανθοφορία καθιερώθηκαν στα μέσα του 20ου αιώνα. Αυτά τα στοιχεία οδήγησαν σε μελέτες σχετικά με την επίδραση των χαμηλών θερμοκρασιών στην απελευθέρωση εκβλάστησης ή σε λήθαργο και μοντελοποίηση των απαιτήσεων ψύξης για την πρόβλεψη της φαινολογίας της ελιάς.
Η βλαστική-παραγωγική ισορροπία είναι κρίσιμη για την καλή ανθοφορία και καρποφορία της ελιάς. Συνεπώς, το κλάδεμα στην αρχή του χειμώνα μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την έκφραση γονιδίων και την ισορροπία αυτή. Αν το κλάδεμα είναι αναγκαίο, πρέπει να είναι ελαφρύ, με απογύμνωση λιγότερη από 20% των φύλλων, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος διακοπής του λήθαργου και αλλοίωσης της ισορροπίας.
Με πληροφορίες από teatronaturale.it