Έως το τέλος του έτους, οι φορολογούμενοι των οποίων το τεκμαρτό εισόδημα είναι υψηλότερο από το πραγματικό θα πρέπει να αναζητήσουν τρόπους άμυνας, προκειμένου να αποφύγουν την υπερβολική φορολόγηση.
Η ισχύουσα νομοθεσία παρέχει σημαντικές δυνατότητες για την αποφυγή των τεκμηρίων δαπανών διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, υπό την προϋπόθεση ότι ο φορολογούμενος θα τις αξιοποιήσει σωστά και, φυσικά, εντός των καθορισμένων προθεσμιών.
Συγκεκριμένα, υπάρχουν αρκετά «εργαλεία» που, με σωστή χρήση, μπορούν να μειώσουν ή ακόμα και να εξαλείψουν τα τεκμήρια που επιβάλλει η εφορία. Συνολικά, η νομοθεσία προσφέρει εννέα τρόπους αποφυγής των τεκμηρίων. Τρεις από αυτούς είναι γενικής εφαρμογής, όπως οι γονικές παροχές ή δωρεές, τα δάνεια και η ανάλωση κεφαλαίου προηγούμενων ετών. Οι υπόλοιποι έξι αφορούν ειδικές περιπτώσεις, όπως τα κέρδη από τυχερά παιχνίδια, η πώληση περιουσιακών στοιχείων, η είσπραξη εφάπαξ αποζημιώσεων, επιδόματα κ.λπ.
Ειδικότερα, για τα δάνεια, η Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών της ΑΑΔΕ έχει καθορίσει αυστηρά κριτήρια, θέτοντας συνολικά τέσσερις βασικές και πέντε επιπλέον προϋποθέσεις για την αναγνώριση αυτών ως μέσων κάλυψης τεκμηρίων.
Τα τεκμήρια βασίζονται στην ατομική τεκμαρτή δαπάνη, η οποία ανέρχεται σε 3.000 ευρώ για κάθε άγαμο φορολογούμενο και 5.000 ευρώ για ζευγάρια, και προσαυξάνονται με βάση τις δαπάνες διαβίωσης που σχετίζονται με τα ετήσια έξοδα συντήρησης κατοικιών, Ι.Χ. αυτοκινήτων, σκαφών αναψυχής, πισίνων, αεροσκαφών, και άλλων ειδών πολυτελείας. Επιπλέον, λαμβάνονται υπόψη οι πραγματικές δαπάνες για πληρωμή διδάκτρων ιδιωτικής εκπαίδευσης και αμοιβές υπηρετικού προσωπικού. Εάν το εισόδημα που δηλώνει ο φορολογούμενος είναι χαμηλότερο από το άθροισμα των τεκμαρτών δαπανών, τότε η εφορία τον φορολογεί με βάση τα τεκμήρια.
Το 2023, συνολικά 1.540.255 φορολογούμενοι πιάστηκαν στα τεκμήρια. Παρά το γεγονός ότι δήλωσαν συνολικό εισόδημα 2,96 δισ. ευρώ, τους καταλογίστηκε επιπλέον τεκμαρτό εισόδημα ύψους 4,39 δισ. ευρώ, με αποτέλεσμα να φορολογηθούν για συνολικό εισόδημα 7,35 δισ. ευρώ. Η πλειονότητα αυτών των φορολογουμένων ήταν μισθωτοί και συνταξιούχοι (947.676 ΑΦΜ, ή το 62% του συνόλου), ενώ ακολούθησαν οι εισοδηματίες (319.734 ΑΦΜ), οι επιχειρηματίες (195.843 ΑΦΜ) και οι αγρότες (77.002 ΑΦΜ).
Μέθοδοι αποφυγής της τεκμαρτής φορολόγησης
Η τεκμαρτή φορολόγηση μπορεί να αποφευχθεί με την κατάλληλη χρήση συγκεκριμένων εργαλείων και στρατηγικών, αρκεί ο φορολογούμενος να προνοήσει και να κινηθεί εγκαίρως, εντός των καθορισμένων προθεσμιών, δηλαδή μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2024.
Εάν το πραγματικό εισόδημα που δηλώνει ο φορολογούμενος είναι χαμηλό, ενώ το άθροισμα των τεκμαρτών δαπανών είναι υψηλότερο, μπορεί να επιλέξει μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες επιλογές για να καλύψει την τεκμαρτή διαφορά και να αποφύγει την αυξημένη φορολογία:
- Λήψη δωρεών ή γονικών παροχών: Η γονική παροχή ή δωρεά αποτελεί ευέλικτη λύση, καθώς το αφορολόγητο όριο έχει αυξηθεί στα 800.000 ευρώ. Ωστόσο, για να αναγνωριστεί η δωρεά ή η γονική παροχή, πρέπει να πραγματοποιηθεί και να δηλωθεί στην εφορία έως τις 31 Δεκεμβρίου 2024. Η καταβολή των χρηματικών ποσών πρέπει να γίνεται μέσω τραπεζικού συστήματος, και τα ποσά αυτά αποτελούν τεκμήριο για τον δωρητή. Σημαντικό είναι ότι η εφορία ελέγχει αν ο δωρητής μπορούσε να πραγματοποιήσει τη δωρεά με βάση τα δηλωθέντα εισοδήματά του.
- Αγορά περιουσιακού στοιχείου: Αν πρόκειται για την αγορά ακινήτου, αυτοκινήτου ή άλλου περιουσιακού στοιχείου, η δωρεά ή η γονική παροχή πρέπει να γίνει και να δηλωθεί πριν την αγορά του στοιχείου. Σε αντίθετη περίπτωση, η εφορία θα απορρίψει τη συναλλαγή.
Ανάλωση κεφαλαίου προηγούμενων ετών: Ο φορολογούμενος μπορεί να επικαλεστεί εισοδήματα προηγούμενων οικονομικών ετών για να καλύψει τη διαφορά των τεκμηρίων, με την προϋπόθεση ότι αυτά τα εισοδήματα έχουν δηλωθεί και μπορεί να αποδειχθούν μέσω των φορολογικών δηλώσεων των περασμένων ετών. - Έσοδα από πώληση περιουσιακών στοιχείων το 2024: Εάν ο φορολογούμενος πωλήσει περιουσιακά στοιχεία κατά τη διάρκεια του έτους, μπορεί να χρησιμοποιήσει τα έσοδα από την πώληση για να καλύψει τα τεκμήρια.
Πραγματικά εισοδήματα απαλλαγμένα από φόρο: Τα εισοδήματα που αποκτήθηκαν μέσα στο 2024 και απαλλάσσονται από φόρο ή φορολογούνται με ειδικό τρόπο, όπως αποζημιώσεις απόλυσης, επιδόματα ανεργίας, κέρδη από μετοχές και αμοιβαία κεφάλαια, τόκοι καταθέσεων κ.λπ., μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κάλυψη τεκμηρίων. - Χρηματικά ποσά μη θεωρούμενα εισόδημα: Εφάπαξ πληρωμές, ασφαλιστικές αποζημιώσεις και άλλα ποσά που δεν θεωρούνται εισόδημα μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για κάλυψη τεκμηρίων, αρκεί να εισπράχθηκαν εντός του 2024.
- Εισαγωγή χρημάτων από το εξωτερικό: Εάν ο φορολογούμενος εισήγαγε χρήματα από το εξωτερικό εντός του 2024, είτε σε ευρώ είτε σε συνάλλαγμα, και μπορεί να αποδείξει την απόκτησή τους στο εξωτερικό, μπορεί να καλύψει τη διαφορά των τεκμηρίων.
Κέρδη από τυχερά παιχνίδια: Τα κέρδη από τυχερά παιχνίδια (Στοίχημα, Τζόκερ, ΛΟΤΤΟ, κ.λπ.) μπορούν να αποτελέσουν πηγή κάλυψης των τεκμηρίων. - Λήψη δανείων: Δάνεια από τράπεζες, συγγενείς ή τρίτους που έχουν ληφθεί εντός του 2024 και έχουν αποδεικτικά στοιχεία (συμβολαιογραφικές πράξεις ή ιδιωτικά συμφωνητικά με χαρτόσημο και βέβαιη ημερομηνία) μπορούν να δηλωθούν ως έσοδο. Τα ποσά δηλώνονται στον πίνακα 6 του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης.
Προϋποθέσεις για τη χρήση δανείων
Σύμφωνα με τη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών της ΑΑΔΕ, για να χρησιμοποιηθεί ένα δάνειο για την κάλυψη τεκμηρίων, πρέπει να πληρούνται οι εξής προϋποθέσεις:
- Το δάνειο να είναι πραγματικό και όχι εικονικό.
- Να έχει σχέση με το τεκμήριο που πρόκειται να καλυφθεί.
- Να φέρει βέβαιη ημερομηνία.
- Να έχει ληφθεί πριν την απόκτηση περιουσιακού στοιχείου.
