Αν η τρέχουσα ΚΑΠ δηµιούργησε κλυδωνισµούς στην ελληνική γεωργία, η επόµενη προγραµµατική περίοδος θα προκαλέσει σεισµό µε τα σενάρια της ένταξης της Ουκρανίας και της εξωτερικής σύγκλισης σε ορισµένες εκδοχές τους να κάνουν λόγο µέχρι και για περικοπή κοντά στο 50% του προϋπολογισµού του Πυλώνα των άµεσων ενισχύσεων, δηλαδή οι επιδοτήσεις θα µείνουν µισές. Οι αγροοικονοµολόγοι επισηµαίνουν ότι το ερώτηµα πλέον δεν είναι αν θα υπάρξουν µειώσεις, αλλά πόσο µεγάλες θα είναι. Παράλληλα, προτρέπουν τα κράτη-µέλη, όπως η Ελλάδα, να προετοιµαστούν εγκαίρως, δηµιουργώντας στρατηγικές συµµαχίες εντός της ΕΕ για να διασφαλίσουν όσο το δυνατόν µεγαλύτερο µερίδιο από τις επιδοτήσεις.
Σε οριζόντια μείωση επιδοτήσεων κατά 50% οδηγεί η μεταρρύθμιση για το μέλλον της ΚΑΠ ρυθμιστής η Ουκρανία
Το πρώτο κρίσιµο ζήτηµα είναι η εξωτερική σύγκλιση. Σήµερα, η Ελλάδα βρίσκεται στη δεύτερη θέση στην ΕΕ όσον αφορά τις άµεσες ενισχύσεις ανά στρέµµα, µε 48,7 ευρώ, ξεπερνώντας τη µέση τιµή της ΕΕ που είναι µόλις 26,1 ευρώ. Πρώτη παραµένει η Μάλτα, λόγω του µικρού µεγέθους των αγροτικών εκµεταλλεύσεών της (περίπου 12 στρέµµατα κατά µέσο όρο). Ωστόσο, χώρες όπως η Σλοβακία, η Βουλγαρία, η Πολωνία και οι Βαλτικές ∆ηµοκρατίες, που βρίσκονται κάτω από τον ευρωπαϊκό µέσο όρο, πιέζουν για έναν ενιαίο καταµερισµό, επιδιώκοντας είτε την αύξηση των δικών τους ενισχύσεων είτε τη µείωση των πιο «προνοµιούχων» χωρών.
Αν οι ισορροπίες αλλάξουν προς αυτή την κατεύθυνση, το πλήγµα για την ελληνική γεωργία µπορεί να είναι καθοριστικό.
Γίνεται άµεσες ενισχύσεις 1 δις ευρώ ετησίως για την Ελλάδα;
Με µια απλή αριθµητική προσέγγιση, το σενάριο της πλήρους εξωτερικής σύγκλισης φέρνει στην Ελλάδα ένα ιδιαίτερα δυσοίωνο αποτέλεσµα: ο προϋπολογισµός των άµεσων ενισχύσεων θα µειωθεί σε περίπου 1 δισ. ευρώ. Αυτό υπολογίζεται ως το γινόµενο των 38,358 εκατοµµυρίων στρεµµάτων επιλέξιµης έκτασης µε το ευρωπαϊκό µέσο ποσό των 26,1 ευρώ ανά στρέµµα.
Ξεφυλλίστε και κατεβάστε σε υψηλή ανάλυση το φύλλο 994 της Agrenda
Η αλλαγή αυτή µεταφράζεται σε απώλειες ύψους περίπου 890 εκατ. ευρώ ετησίως για τη χώρα, χωρίς να λαµβάνονται υπόψη οι πιθανές επιπτώσεις από την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ, η οποία ενδέχεται να µειώσει περαιτέρω τον µέσο όρο των επιδοτήσεων. Αν συνυπολογιστούν τέτοιες παράµετροι, η τελική εικόνα για τον ελληνικό αγροτικό τοµέα θα είναι ακόµη πιο ζοφερή.
Οι αριθµοί αυτοί καταδεικνύουν την επείγουσα ανάγκη για στρατηγική κινητοποίηση, µε στόχο την προστασία των εθνικών συµφερόντων στις εν εξελίξει διαπραγµατεύσεις για τη νέα ΚΑΠ.
«Ευαίσθητο θέµα για τη χώρα µας», έχει παραδεχτεί ο Κώστας Τσιάρας
Πρόκειται για ένα σενάριο που φέρνει τη χώρα µας σε πολύ δυσµενή θέση, µε τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης Κώστα Τσιάρα να εκφράζει προφανώς την πλήρη αντίθεση προς αυτό το αίτηµα µε κάθε ευκαιρία. «Είναι ένα ευαίσθητο θέµα για µας» ανέφερε κατά τη διάρκεια του Συµβουλίου Υπουργών Γεωργίας που είχε διεξαχθεί τέλη Οκτωβρίου, µε αφορµή το γεγονός πως η παράγραφος της εξωτερικής σύγκλισης είχε προστεθεί στο έγγραφο για το µέλλον της γεωργίας της Ένωσης.
«Η αποµόνωση της συγκεκριµένης παραγράφου και η ενσωµάτωσή της σε άλλο κείµενο, αλλάζει τις ισορροπίες. Όλοι σε αυτή την αίθουσα γνωρίζουµε ότι είναι σηµαντικό να εγκριθούν τα συγκεκριµένα συµπεράσµατα που µεταφέρουν ουσιαστικά και κρίσιµα µηνύµατα για το µέλλον της ΚΑΠ. Και σαφώς αναγνωρίζουµε τη δυσκολία να συγκεραστούν διαφορετικές απόψεις και προτεραιότητες σε ένα κείµενο. Θεωρούµε ωστόσο ότι η εν λόγω προσθήκη δεν συνάδει µε τις προσεγγίσεις του υπόλοιπου κειµένου και δεν µπορούµε να υποστηρίξουµε το κείµενο», είχε τονίσει ο υπουργός.
Υπενθυµίζεται πως για την τρέχουσα προγραµµατική περίοδο, το θέµα της εξωτερικής σύγκλισης είχε απασχολήσει ξανά, και η Κοµισιόν το ικανοποίησε σε κάποιον βαθµό. Τελικώς, για την Ελλάδα οι επιδοτήσεις µειώθηκαν σε ποσοστό 3,2%.
Ένας βαθµός εξωτερικής σύγκλισης είναι βέβαιο πως θα υπάρξει
Στο ερώτηµα το κατά πόσο πιθανό είναι να περάσει το αίτηµα των χωρών που επιθυµούν την πλήρη εξωτερική σύγκλιση, πηγή που ασχολείται ενεργά στο σχεδιασµό του στρατηγικού σχεδίου της ΚΑΠ, δηλώνει πως πιθανώς θα «βρει τοίχο». Άλλωστε δεν είναι µόνο τα συµφέροντα της Ελλάδας που θίγονται µε ένα τέτοιο σενάριο, αλλά και άλλων χωρών µε ισχυρό λόµπι εντός της ΕΕ όπως είναι η Γαλλία, η Ολλανδία και η Ιταλία.
Και πάλι όµως, αν δεν περάσει η πλήρης εξωτερική σύγκλιση, θα γίνει ξανά κάποια προσαρµογή, η οποία θα µειώσει σε κάποιο βαθµό-και µάλιστα ίσως όχι αµελητέο όπως την τρέχουσα περίοδο 2023-2027- τον προϋπολογισµό των άµεσων ενισχύσεων της Ελλάδας.
Από τα 52,6 δις προϋπολογισµού για 27 χώρες, στα 38,5 δις λόγω Ουκρανίας
Ακόµη και αν αποφύγει η Ελλάδα τον σκόπελο της ολοκλήρωσης µίας πλήρους εξωτερικής σύγκλισης, οι επιπτώσεις της πιθανής ένταξης της Ουκρανίας στους κόλπους της ΕΕ, µε τα 400 εκατ. στρέµµατα γη, θα είναι σηµαντικές. Με βάση εκτίµηση της Γενικής Γραµµατείας του Συµβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απαιτούνται γύρω στα 13,8 δις ευρώ ετησίως, ή, 96,6 δις ευρώ στην 7ετία 2028-2035 για την ικανοποίηση των αναγκών της. Η ΚΑΠ έχει προϋπολογισµό για την περίοδο 2023-2027, 264 δισ. ευρώ, δηλαδή, ετησίως προβλέπονται 52,6 δισ. ευρώ.
Άρα θα πρέπει να αυξηθεί ο προϋπολογισµός της ΚΑΠ, κατά 26% ώστε να «χωρέσει» η Ουκρανία, κάτι το οποίο µε βάση τους δηµοσιονοµικούς περιορισµούς που αντιµετωπίζει η ΕΕ και την αναπροσαρµογή που θέλει να κάνει στο βιοµηχανικό και οικονοµικό µοντέλο της, µοιάζει απλά αδύνατον. Εφόσον δεν αυξηθεί ούτε σεντ, ο κοινοτικός προϋπολογισµός, µιλάµε για µία οριζόντια µείωση επιδοτήσεων ανά χώρα ύψους 26% και διαµοιρασµό πλέον σουτς «27» 38,5 δις ευρώ. Αν ταυτόχρονα επέλθει και η σύγκλιση… πρόκειται για ένα σενάριο εφιαλτικό, το οποίο θα φέρει το τέλος της ΚΑΠ όπως την ξέραµε.
Μάλιστα, αν καταργηθεί η ΚΑΠ ως ξεχωριστή γραµµή προϋπολογισµού, τα κράτη-µέλη θα έχουν έναν κοινό προϋπολογισµό για όλα τα ευρωπαϊκά κονδύλια. Αυτό σηµαίνει ότι θα πρέπει να διαπραγµατευτούν για τη διάθεση πόρων, κάτι που θα θέσει σε κίνδυνο ακόµη και τις ελάχιστες εγγυηµένες ενισχύσεις που λαµβάνουν σήµερα.
Μία επιχείρηση θα λάβει 148 εκατ. άμεσες ενισχύσεις
Στην Ουκρανία εκτιµάται πως 70 αγροτικές επιχειρηµατικές οντότητες, διαχειρίζονται το 1/4 της αγροτικής έκτασης της χώρας, δηλαδή περίπου 100 εκατ. στρέµµατα, τη διπλάσια έκταση από όσα κατέχουν όλοι οι αγρότες της χώρας µας.
Ο ιστότοπος του οργανισµού ARC2020 που χειρίζεται ζητήµατα αποκλειστικά για την ΚΑΠ, ισχυρίζεται µε σχετικό άρθρο πως αν λάβουµε υπόψη τον ευρωπαϊκό µέσο όρο επιδοτήσεων των 26,1 ευρώ το στρέµµα ετησίως, η ηγέτιδα του αγροτικού κλάδου της Ουκρανίας, Kernel θα δικαιούται στήριξη ίση µε 148 εκατ. ευρώ ετησίως. Αντίστοιχα 125 εκατ. ευρώ θα λάβει η ανταγωνίστρια της Kernel, Ukrlandfarming ενώ η κραταιά βιοµηχανία πτηνοτροφίας MHP θα «καθαρίζει» 97,8 εκατ. ευρώ ετησίως.
Εάν γινόταν πάντως σαφές ότι το δηµοσιονοµικό κόστος της ΚΑΠ αποτελούσε ανυπέρβλητο εµπόδιο για την επιτυχή ολοκλήρωση των ενταξιακών διαπραγµατεύσεων, η Ουκρανία θα µπορούσε να αποφασίσει ότι ο υψηλότερος στόχος της ένταξης υπερισχύει της πλήρους είσπραξης των άµεσων ενισχύσεων. Αυτό µπορεί να οφείλεται στο ότι οι µεγάλες αγροεκµεταλλεύσεις της δεν χρειάζονται άµεσες πληρωµές είτε για εισοδηµατική στήριξη είτε για να είναι ανταγωνιστικές, σηµειώνει ο αγροοικονοµολόγος Άλαν Μάθιους.
Οι µεγαλύτερες αγροτικές επιχειρήσεις της Ουκρανίας αντιπροσωπεύονται από την Ουκρανική Λέσχη Αγροτικών Επιχειρήσεων (UCAB): ένα λόµπι µε γραφεία στο Κίεβο και στις Βρυξέλλες. «Εκπροσωπούµε όλους τους γεωργικούς τοµείς στην Ουκρανία», εξηγεί ο διευθυντής της ΕΕ Nazar Bobitski στους συντάκτες του σχετικού άρθρου του ARC2020. «∆ηµητριακά, κρέατα και γαλακτοκοµικά, µέχρι αγροτικά µηχανήµατα. Αυτό που µας κάνει να ξεχωρίζουµε είναι ότι εκπροσωπούµε µόνο αγρότες και επιχειρήσεις που εκτελούν µια µεγάλης κλίµακας επιχείρηση όσον αφορά τις γαίες. Στην Ευρώπη αυτό γίνεται πάντα ένα καυτό θέµα συζήτησης. Οι Ευρωπαίοι µπορούν να εκπλαγούν πραγµατικά όταν συνειδητοποιήσουν πόσο µεγάλα αγροκτήµατα µπορούν να γίνουν στην Ουκρανία», ανέφερε. «Έχουµε τόση καλλιεργήσιµη γη που είναι φυσικό να έχουµε πολύ µεγάλα αγροκτήµατα. Είναι λογικό από οικονοµική άποψη να αποκτήσουµε µεγάλα οικόπεδα, αλλά εµείς, οι Ουκρανοί αγρότες, υποβληθήκαµε σε εκστρατείες συκοφαντικής δυσφήµισης και παραπληροφόρησης από τους Ευρωπαίους οµολόγους µας. Η απλή επισήµανση των µεγάλων εκµεταλλεύσεων ως ολιγαρχών παραποιεί τον µοναδικό χαρακτήρα της χώρας µας όσον αφορά τη γεωργία», εξηγεί στη συνέχεια.
Το ζήτημα του ενεργού αγρότη
Εδώ υπεισέρχεται και η κουβέντα για τον ενεργό αγρότη σε συνδυασμό με τη διαχείριση ενός σαφώς μικρότερου προϋπολογισμού.
Για να λάβει κάποιος άμεσες ενισχύσεις θα πρέπει να τηρεί τον ορισμό του «ενεργού αγρότη», ο οποίο όπως έχει διαμορφωθεί δεν αποτελεί κάποιο ουσιαστικό φίλτρο και κόβονται από αυτόν ελάχιστοι. Πλέον, το ζήτημα είναι να φτιαχτεί ένας στοχευμένος ορισμός ο οποίος θα μπορέσει να φιλτράρει καλύτερα το πού θα κατευθύνονται οι λιγότερες επιδοτήσεις. Υπενθυμίζεται πως κατά καιρούς έχουν δουλευτεί αρκετά σενάρια -και από τους συμβούλους της ΚΑΠ- όπως για παράδειγμα η κατεύθυνσή του μεγαλύτερου όγκου επιδοτήσεων προς τους κατ’ επάγγελμα αγρότες. Όλα αυτά βέβαια προσκρούουν στο ότι η Ελλάδα πρέπει να δείχνει πως έχει πολλά επιλέξιμα στρέμματα για να μπορεί να λαμβάνει ένα συγκεκριμένο επίπεδο χρημάτων, το οποίο είναι κοντά στα 1,9-2 δις ευρώ ετησίως. Κόβοντας δικαιούχους, μειώνονται τα επιλέξιμα στρέμματα και τα χρήματα που εισρέουν στη χώρα, κάτι που προφανώς είναι ανεπίτρεπτο, καθώς η ΚΑΠ αντιστοιχεί στο 1% του ΑΕΠ της Χώρας.
Ξεχείλωμα ΚΑΠ βλέπει η Επιτροπή Προϋπολογισμού
Η Επιτροπή Προϋπολογισμού της ΕΕ προειδοποιεί επίσημα για «σημαντικές προκλήσεις» στην ΚΑΠ και μείωση των επιδοτήσεων για όλες της χώρες με την είσοδο Ουκρανίας
Για το δηµοσιονοµικό ζήτηµα στην ΚΑΠ που προκύπτει από το ενδεχόµενο ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ, προειδοποιεί η Επιτροπή Προϋπολογισµού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε σχετικό ενηµερωτικό σηµείωµα. Συγκεκριµένα, αναφέρει πως πρέπει να γίνει επιλογή µεταξύ της µείωσης των εθνικών χορηγήσεων για όλες τις χώρες ή της παροχής µικρότερης χρηµατοδότησης ανά εκτάριο στα νέα κράτη µέλη. Ωστόσο, η δεύτερη επιλογή έχει αποκλειστεί από την Κοµισιόν, καθώς επιµένει στην ανάγκη ύπαρξης ίσων όρων ανταγωνισµού µεταξύ των σηµερινών και των µελλοντικών µελών. «Η τελευταία επιλογή, που χρησιµοποιήθηκε στη διεύρυνση του 2004, θεωρήθηκε άδικη από τα νέα µέλη και αποδείχθηκε µη βιώσιµη µε την πάροδο του χρόνου», παραδέχεται η Επιτροπή Προϋπολογισµού και συνεχίζει: «Οι προσωρινές περίοδοι σταδιακής εισαγωγής µπορεί να διευκολύνουν τις προσαρµογές, αλλά δεν επιλύουν το µακροπρόθεσµο πρόβληµα. Η επιβολή υποχρεωτικού ανώτατου ορίου των άµεσων πληρωµών θα εµπόδιζε µεγάλες ουκρανικές γεωργικές εκµεταλλεύσεις από το να επωφεληθούν από τα κονδύλια της ΕΕ, αλλά δεν θα λύσει το δηµοσιονοµικό ζήτηµα εάν δεν αλλάξουν επίσης τα κριτήρια για την κατανοµή των κεφαλαίων της ΚΑΠ µεταξύ των κρατών µελών».
Οι επιλογές που υπάρχουν
Με βάση την παραδοχή ότι ο προϋπολογισµός της ΚΑΠ θα µείνει ο ίδιος µε σήµερα και σε αυτόν θα πρέπει να «χωρέσουν» και τα νέα κράτη-µέλη, ο αγροοικονοµολόγος Άλαν Μάθιους σε ανάλυσή του για το Σουηδικό Ινστιτούτο Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής, αναφέρει ως επιλογές:
- Μείωση πληρωµών: Οριζόντια µείωση των επιδοτήσεων της ΚΑΠ σε όλες της χώρες της ΕΕ. Φυσικά αυτό το σενάριο αναµένεται να συγκεντρώσει πολλές αντιδράσεις, και αν είναι και αρκετά ισχυρές, µπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την επιτυχία της ίδιας της διαδικασίας διεύρυνσης.
- Κόφτης στις επιδοτήσεις: Αυτή η επιλογή προτείνεται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της προσχώρησης της Ουκρανίας, δεδοµένης της διαφοροποιηµένης διάρθρωσης µεγέθους εκµετάλλευσης στη χώρα αυτή και των µεγάλων αγροκτηµάτων της. Φαίνεται επίσης ότι είναι η προτιµώµενη επιλογή του Στρατηγικού ∆ιαλόγου για το Μέλλον της Γεωργίας.
- Σταδιακή κατάργηση των άµεσων ενισχύσεων υπέρ των γεωργοπεριβαλλοντικών-κλιµατικών πληρωµών και των πληρωµών για αγροοικολογικές πρακτικές.
- Αναθεώρηση των κριτηρίων για την κατανοµή των κονδυλίων της ΚΑΠ µεταξύ των κρατών µελών: Η κατανοµή των κονδυλίων για τις άµεσες ενισχύσεις ανά κράτος µέλος είναι σε άµεση συνάρτηση µε την καλλιεργούµενη έκταση και ορισµένα ιστορικά στοιχεία πληρωµών. Με αυτό δεδοµένο στην Ουκρανία θα πρέπει να εισρεύσουν µεγάλα ποσά. Όµως, αν άλλαζαν τα κριτήρια τότε η κατάσταση θα ήταν διαφορετική. ∆ηλαδή, να µοιραζόταν µεγαλύτερο µπάτζετ σε χώρες µε πολλές µικρές και οικογενειακές εκµεταλλεύσεις, παρά σε χώρες µε υπερβιοµηχανοποιηµένες µονάδες κατά κύριο λόγο όπως είναι η Ουκρανία. Ή, να µπουν ακόµη και περιβαλλοντικά κριτήρια.
- Μεταβατική περίοδος: Μια προφανής πρόταση που σχεδόν σίγουρα θα εφαρµοστεί είναι να ακολουθηθεί η πρακτική των τριών τελευταίων διευρύνσεων και να κλιµακωθεί η εισαγωγή των άµεσων ενισχύσεων σε µια µεταβατική περίοδο δέκα ετών. Αυτό θα σήµαινε, για παράδειγµα, ότι εάν οι υποψήφιες χώρες γίνουν µέλη, για παράδειγµα, το 2032, το πλήρες κόστος των επιδοτήσεων της ΚΑΠ δεν θα ήταν αισθητό µέχρι το 2042. Αυτή η προσέγγιση δεν αποφεύγει το κόστος της διεύρυνσης, αλλά την ωθεί στο µέλλον.
- Παραίτηση από άµεσες πληρωµές εν µέρει ή πλήρως. Εάν είναι επιθυµητό να µειωθεί το κόστος της διεύρυνσης, µια επιλογή είναι να αντιµετωπίζονται διαφορετικά οι υποψήφιες χώρες, όπου θα ορίζεται ότι δεν θα λάβουν πληρωµές άµεσων επιδοτήσεων.
Κόστος 15,7-26 δις ετησίως η πλήρης διεύρυνση της ΕΕ
Οι τρέχουσες εκτιµήσεις υποδηλώνουν ότι το κόστος της ενσωµάτωσης όλων των πιθανών υποψηφίων χωρών
στην ΕΕ, θα ήταν διαχειρίσιµο και θα κυµαίνεται από 15,7 δισεκατοµµύρια ευρώ έως 26 δισεκατοµµύρια ευρώ ετησίως, αναφέρει η Επιτροπή Προϋπολογισµού στην ενηµέρωσή της. Αυτό το εύρος αντανακλά διαφορετικές υποθέσεις και µεθοδολογικές επιλογές. Στο µέγιστο, αυτό το κόστος αντιπροσωπεύει το 0,2% του ΑΕΠ της ΕΕ, σηµειώνει τέλος η Επιτροπή.
Να αλλάξει ο τρόπος κατανομής των κονδυλίων ζητά ο Τσιάρας
Κατανομή πόρων και με βάση το πλήθος των μικρών και οικογενειακών εκμεταλλεύσεων η θέση της Ελλάδας για μετά το 2027
Παραδοσιακά οι κατανοµές των πόρων για τις άµεσες ενισχύσεις, βασίζονται στο µερίδιο της πιθανής επιλέξιµης έκτασης στην ΕΕ, πολλαπλασιασµένο µε µία ιστορικά καθορισµένη πληρωµή ανά εκτάριο. Προφανώς αν πραγµατοποιηθεί η πλήρης εξωτερική σύγκλιση η «ιστορικότητα» θα πάψει να ισχύει. Ωστόσο, µία µεταρρύθµιση στα κριτήρια κατανοµής, τουλάχιστον για τις πληρωµές των άµεσων ενισχύσεων, σηµειώνει η ανάλυση του Ιρλανδού αγροοικονοµολόγου Άλαν Μάθιους, θα άλλαζε τα δεδοµένα.
Φαίνεται λοιπόν πως η Ελλάδα αυτό που προσπαθεί να επιδιώξει, είναι η στροφή προς κριτήρια που θα στηρίζουν περισσότερο τις µικρές και οικογενειακές εκµεταλλεύσεις.
Το 88% των εκµεταλλεύσεων στην Ελλάδα θεωρούνται «µικρές»
Σύµφωνα µε στοιχεία του καθηγητή ΓΠΑ, Κωνσταντίνου Τσιµπούκα, µικρές ή πολύ µικρές, είναι το 88% των εκµεταλλεύσεων της χώρας µας, ποσοστό που βασίζεται στους δείκτες Τυπικής Απόδοσης. Αυτό φαίνεται να είναι «κλειδί» ώστε να υπάρξει µία αποτελεσµατική άµυνα από τη χώρα µας και να διεκδικήσει µεγαλύτερο µερίδιο κονδυλίων. Για αυτό το λόγο άλλωστε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστας Τσιάρας, έχει ζητήσει να στηριχθεί ιδιαίτερα η πρόταση για µία πιο στοχευµένη εισοδηµατική στήριξη για µικρές και µεικτές εκµεταλλεύσεις, νέους αγρότες και περιοχές µε φυσικούς περιορισµούς, µε αφορµή τις συστάσεις του κειµένου για το Μέλλον της Γεωργίας, πάνω στο οποίο θα βασιστεί η επόµενη µεταρρύθµιση της ΚΑΠ. Υπενθυµίζεται πως στο κείµενο αναφέρονται τα εξής: «Προκειµένου να διασφαλιστεί ότι θα πραγµατοποιηθεί µια πιο στοχευµένη προσέγγιση, αποµακρύνοντας τις τρέχουσες πληρωµές βάσει της έκτασης προς µια προσέγγιση αποτελεσµατικής εισοδηµατικής στήριξης, η δηµόσια οικονοµική στήριξη πρέπει να βασίζεται στην οικονοµική βιωσιµότητα των αγροτών που πρέπει να αποδεικνύεται µε τυποποιηµένη µεθοδολογία. Μια ανεξάρτητη ειδική οµάδα αποτελούµενη από εµπειρογνώµονες θα πρέπει να εξουσιοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ώστε να αξιολογήσει τους καταλληλότερους µηχανισµούς και κριτήρια για την καλύτερη στόχευση των εισοδηµατικών πληρωµών. Αυτή η αξιολόγηση θα πρέπει να περιλαµβάνει µέτρα όπως µηχανισµούς αναδιανοµής, ανώτατα όρια, φθίνουσα πορεία, κριτήρια επιλεξιµότητας καθώς και νέους µηχανισµούς διανοµής εµπνευσµένους από τις κοινωνικές πολιτικές».
Αν και τα εναλλακτικά κριτήρια, όπως η στήριξη µικρών και µειονεκτικών εκµεταλλεύσεων, µπορεί να θεωρηθούν πιο δίκαια ή κοινωνικά ευαίσθητα, η εφαρµογή τους ενέχει τον κίνδυνο να ανατρέψει την ισορροπία του σηµερινού συστήµατος και να οδηγήσει σε συγκρούσεις µεταξύ των κρατών-µελών. Εποµένως, οποιαδήποτε αλλαγή απαιτεί λεπτοµερή µελέτη και διαπραγµατεύσεις για να εξασφαλιστεί µια όσο το δυνατόν πιο ισορροπηµένη µετάβαση.
Ποιος ταΐζει την Αφρική
Επί του παρόντος λείπουν οι µελέτες σχετικά µε τον πιθανό αντίκτυπο της περαιτέρω διεύρυνσης της ΕΕ στις γεωργικές αγορές. Όπως και να έχει όµως, ένας από τους λόγους που θέλει η Κοινότητα να ενταχθεί η ουκρανική παραγωγή στο «καλάθι» της, είναι για να αποκτήσει µεγαλύτερη επιρροή στην Αφρική µέσω των εξαγωγών τροφίµων, εκτοπίζοντας τη ρωσική εξαγωγική δραστηριότητα προς τη «µαύρη ήπειρο». Σηµειώνεται πως οι εξαγωγές γεωργικών προϊόντων διατροφής από τις υποψήφιες χώρες έχουν ήδη σε µεγάλο βαθµό αδασµολόγητη πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ, εκτός από προϊόντα που υπόκεινται σε καθεστώς διασφαλίσεων. Η πλήρης ένταξη θα είχε ως αποτέλεσµα την άρση των εναποµεινάντων υγειονοµικών και φυτοϋγειονοµικών περιορισµών που θα µπορούσαν να δώσουν περαιτέρω ώθηση στις εξαγωγές, ιδίως ζωικών προϊόντων. Από την άλλη πλευρά, η πλήρης ένταξη θα απαιτήσει από τις υπό ένταξη χώρες να εφαρµόσουν τα ίδια µέσα ασφάλειας τροφίµων, φυτοφαρµάκων, ποιότητας νερού, προστασίας της φύσης, καλής µεταχείρισης των ζώων και εξωτερικού εµπορίου που ισχύουν για τους αγρότες της ΕΕ. Η εφαρµογή αυτών των µέτρων είναι πιθανό να αυξήσει το κόστος παραγωγής τους.