Στο ΦΕΚ (6828) δημοσιεύτηκαν οι προϋποθέσεις (3 γενικές και 11 ειδικές) για την λήψη του Σήματος Πολυλειτουργικού Αγροκτήματος, καθώς επίσης και οι όροι λειτουργίας, οι υποχρεώσεις και το εν γένει θεσμικό πλαίσιο για την λειτουργία του εν λόγω Αγροκτήματος. Αρμόδιος φορέας για την απόδοση του Σήματος ορίζεται ο ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ.
Το Σήμα διευκολύνει την διάθεση των αγροτικών προϊόντων που παράγονται στις οικοτεχνίες, ενώ προωθεί εναλλακτικές μορφών αγροτικής δραστηριότητας με έμφαση στον αγροτουρισμό, βοηθώντας μεταξύ άλλων και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Δικαίωμα δημιουργίας και λειτουργίας πολυλειτουργικών αγροκτημάτων έχουν:
α) Οι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων (ΜΑΑΕ) βάσει του ν. 3874/2010 (Α’ 151), που τηρείται από το ΥΠΑΑΤ, όπως κάθε φορά ισχύει και πληρούν τις απαιτήσεις της παρούσας απόφασης,
β) συμπράξεις φυσικών ή/και νομικών προσώπων εγγεγραμμένων στο ΜΑΕΕ που πληρούν τις απαιτήσεις της παρούσας απόφασης και
γ) συμπράξεις φυσικών ή/και νομικών προσώπων εγγεγραμμένων στο ΜΑΕΕ που πληρούν τις απαιτήσεις της παρούσας απόφασης με άλλα φυσικά ή/και νομικά πρόσωπα, με την προϋπόθεση ότι ο/οι εγγεγραμμένος/ οι στο ΜΑΑΕ μετέχει/ουν με ποσοστό τουλάχιστον 50% στη σύμπραξη.
Πολυλειτουργικό αγρόκτημα είναι η αγροτική εκμετάλλευση, η οποία διαθέτει:
α) καλλιεργήσιμη έκταση,
β) φυτικό ή ζωικό κεφάλαιο και
γ) χώρο εστίασης ή δυνατότητα εκπαίδευσης ή δυνατότητα επίδειξης και παρακολούθησης της παραγωγικής διαδικασίας ή οικοτεχνική μεταποίηση και λειτουργεί με έμφαση στις τοπικές παραγωγικές δυνατότητες κάθε περιοχής.
Η Βεβαίωση Τήρησης Απαιτήσεων Λειτουργίας Πολυλειτουργικού Αγροκτήματος (ΒΤΑ) χορηγείται από τον «ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ» σε ένα αγρόκτημα που πληροί τις παρακάτω απαιτήσεις-προδιαγραφές της παρούσας απόφασης.
Γενικές απαιτήσεις για την απονομή Σήματος
- Ως ελάχιστη ενιαία έκταση λειτουργίας ενός πολυλειτουργικού αγροκτήματος ορίζονται τα τέσσερα (4) στρέμματα. Στην έννοια της ενιαίας έκτασης περιλαμβάνονται και εκτάσεις οι οποίες τέμνονται από τεχνικά έργα, δρόμους ρέματα κ.λπ., εφόσον μπορούν να ενοποιηθούν λειτουργικά.
- Σε κάθε περίπτωση γεωργικής δραστηριότητας (γεωργία/κτηνοτροφία) πρέπει να πληρούνται οι όροι της πολλαπλής συμμόρφωσης και της αιρεσιμότητας, όπως αυτοί κάθε φορά ισχύουν, καθώς και τυχόν περιορισμοί που προκύπτουν από την ισχύουσα δασική και περιβαλλοντική νομοθεσία.
- Καταβολή τέλους αίτησης 300 ευρώ υπέρ «ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ».
Ειδικές απαιτήσεις για την απονομή Σήματος
1) Καλλιεργήσιμη έκταση: Η καλλιεργήσιμη έκταση που δηλώνεται στην αίτηση που υποβάλλει ο ενδιαφερόμενος πρέπει να βρίσκεται εντός των ορίων του αγροκτή- ματος, το οποίο θα χαρακτηρισθεί ως πολυλειτουργικό.
2) Φυτικό κεφάλαιο: Το φυτικό κεφάλαιο πρέπει να περιλαμβάνει τη καλλιέργεια δύο τουλάχιστον ειδών φυτικής παραγωγής.
3) Ζωικό κεφάλαιο: Το ζωικό κεφάλαιο πρέπει να έχει ποικιλομορφία, ώστε να προάγονται οι στόχοι του πολυλειτουργικού αγροκτήματος, και όπου είναι εφικτό να αποτελείται από αυτόχθονες ή τοπικές φυλές ζώων. Ως ελάχιστος πληθυσμός εκτροφής ζωικού κεφαλαίου ορίζονται, συνδυαστικά ή μη, οι τρεις (3) μεγάλες μονάδες ζώων (ΜΜΖ).
4) Χώρος εστίασης – παρασκευής γευμάτων: Στην περίπτωση που το πολυλειτουργικό αγρόκτημα διαθέτει χώρο εστίασης και παρασκευής γευμάτων πρέπει να πληρούνται οι προδιαγραφές υγιεινής και ασφαλεί- ας σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία καθώς και οι διατάξεις του ν. 4177/2013 (Α’ 173) και της υπ’ αρ. 91354/2017 (Β’ 2983) υπουργικής απόφασης. Επιτρέπο- νται επίσης, τα υπαίθρια μαγειρεία και οι παραδοσιακές τεχνικές μαγειρικής που αναδεικνύουν τις τοπικές- παραδοσιακές συνήθειες μαγειρέματος, όπως οι ξυλόφουρνοι και οι γάστρες, καθώς και οι υπαίθριοι χώροι εστίασης, όπως τα κιόσκια. Για την παρασκευή των γευμάτων πρέπει να χρησιμοποιούνται τα παραγόμενα προϊόντα του αγροκτήματος ή/και τα πιστοποιημένα τοπικά προϊόντα της περιοχής σύμφωνα με το πρότυπο AGRO 10, ή/και άλλα τοπικά προϊόντα προερχόμενα από γειτνιάζουσες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, επιχειρήσεις μεταποίησης και μονάδες τροφίμων οικοτεχνικής παρασκευής.
5) Οικοτεχνία: Στην περίπτωση που το πολυλειτουργικό αγρόκτημα διαθέτει μονάδα τροφίμων οικοτεχνικής παρασκευής απαιτείται βεβαίωση εγγραφής του υπευ- θύνου της μονάδας στο Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Οικοτεχνίας (ΚΗΜΟ) του ΥΠΑΑΤ. Για τους όρους και τις απαιτήσεις παραγωγής και διάθεσης τροφίμων οικο- τεχνικής παρασκευής, καθώς και των διαδικασιών κα- ταχώρησης των μονάδων αυτών στο ΚΗΜΟ, ισχύουν όσα ορίζονται στην υπ’ αρ 4912/120862/2015 (Β’ 2468) υπουργική απόφαση.
6) α) Χώρος εκπαίδευσης/επίδειξης/παρακολούθη- σης: Η κτιριακή υποδομή και η υλικοτεχνική υποδομή του χώρου πρέπει να είναι επαρκής για την κάλυψη των αναγκών της εκπαιδευτικής-επιδεικτικής διαδικασίας. Ως ελάχιστες απαιτήσεις καθορίζονται η διαθεσιμότη- τα ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή, ενός προβολικού μηχανήματος και η ύπαρξη πυρασφάλειας του χώρου. Επιπλέον πρέπει να προβλέπονται από τρεις (3) μέχρι είκοσι (20) θέσεις εκπαιδευόμενων. Για την ασφαλή πα- ραμονή των εκπαιδευόμενων στο εσωτερικό του κτιρίου και στον περιβάλλοντα χώρο, πρέπει να πληρούνται οι προδιαγραφές για την ασφάλεια και την υγιεινή των χώ- ρων σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
β) Εκπαιδευτικές δραστηριότητες: Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες που μπορεί να αναπτύσσει το πολυ- λειτουργικό αγρόκτημα, είτε με ίδια μέσα, είτε σε συ- νεργασία με εκπαιδευτικά ή/και ερευνητικά ιδρύματα/ φορείς αφορούν τουλάχιστον ένα από τα κάτωθι θεματικά πεδία: α) Δράσεις πρόληψης ή προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, β) μέθοδοι και τεχνικές παραγωγής που μειώνουν το κόστος, γ) μεταποίηση και εμπορία γεωργικών προϊόντων, δ) δράσεις για τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων, όπως έδαφος, νερό και ενέργεια, ε) προστασία της βιοποικιλότητας και του περιβάλλοντος, στ) παρατήρηση άγριων ζώων, θηραμάτων και πτηνών, ζ) μεσογειακή διατροφή, διατροφή και πρόληψη της υγείας, η) γευσιγνωσία.
7) Δραστηριότητες πρόληψης και προάσπισης της υγείας: Ένα πολυλειτουργικό αγρόκτημα δύναται να αναπτύσσει δράσεις που προάγουν την ισορροπημένη διατροφή και συμβάλλουν στην προάσπιση της υγείας του επισκέπτη.
Τέτοιες δράσεις μπορούν να αποτελέσουν:
α) Η καλλιέργεια φυτών (π.χ. αρωματικών ή και φαρ- μακευτικών) που διακρίνονται για τις ιδιαίτερες, ευεργε- τικές για την υγεία, ιδιότητές τους,
β) η παροχή ισορροπημένων θρεπτικά γευμάτων που βασίζονται στο πρότυπο της Μεσογειακής διατροφής,
γ) η διοργάνωση σεμιναρίων για θέματα διατροφής και πρόληψης της υγείας του ανθρώπου.
8) Αθλητικές δραστηριότητες: Ένα πολυλειτουργι- κό αγρόκτημα δύναται να αναπτύσσει οργανωμένες αθλητικές δράσεις, όπως ιππασία, δράσεις πεζοπορίας/ ποδηλασίας εντός διαδρομών φυσικού περιβάλλοντος, περιηγήσεις, εκμάθηση παραδοσιακών χορών, αθλο- παιδιές, χώρους ανάπτυξης δραστηριοτήτων (παιδικές χαρές, παιδότοποι κ.ά.).
9) Συνεργασίες εμπορικού και πολιτισμικού χαρακτή- ρα: Ένα πολυλειτουργικό αγρόκτημα μπορεί για την εξυπηρέτηση των δράσεων του και την επίτευξη των στόχων του να αναπτύσσει συνεργασίες με:
α) Γεωργικές ή/και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις ή/ και Αγροτικούς Συνεταιρισμούς (ΑΣ), ή/και Ομάδες Πα- ραγωγών με στόχο την ανταλλαγή γνώσεων, τεχνικών μεθόδων, την έκθεση μικρής κλίμακας τοπικών αγροτικών προϊόντων, την προβολή και προώθηση αυτών κ.ά.,
β) επιχειρήσεις μεταποίησης και τυποποίησης αγροτι- κών προϊόντων, με στόχο την μεταποίηση, τυποποίηση και συσκευασία των παραγόμενων προϊόντων τους,
γ) παραγωγούς εγγεγραμμένους στο ΚΗΜΟ ή επαγγελματίες αγρότες εγγεγραμμένους στο ΜΑΑΕ για την επί- τευξη των στόχων του πολυλειτουργικού αγροκτήματος,
δ) μουσεία, μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους, με στόχο τη γνωριμία και την ανάδειξη των πολιτισμικών στοιχείων της περιοχής, τη γνωριμία με τις παραδοσιακές συνήθειες της καθημερινής ζωής των κατοίκων, τα ήθη, τα έθιμα και την ανάδειξη του αγροτικού πολιτισμού. Ένα πολυλειτουργικό αγρόκτημα δύναται να προσφέρει οργανωμένες επισκέψεις σε μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους και άλλα, πολιτισμικού χαρακτήρα, μνημεία και να διοργανώνει εκδηλώσεις, σε συνεργασία με τους αρμόδιους, κατά περίπτωση, εμπλεκόμενους φορείς.
10) Προστασία του περιβάλλοντος: Η λειτουργία και οι καθημερινές πρακτικές ενός πολυλειτουργικού αγροκτήματος πρέπει να συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος και την ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων. Απαραίτητη προϋπόθεση σε ό,τι αφορά τη γεωργική δραστηριότητα είναι να τηρούνται οι όροι πολ- λαπλής συμμόρφωσης και αιρεσιμότητας.
Η λειτουργία του πολυλειτουργικού αγροκτήματος πρέπει να αποσκοπεί στον περιορισμό των κύριων επι- πτώσεων στο περιβάλλον που σχετίζονται με τον περι- ορισμό της κατανάλωσης της ενέργειας, του νερού και της παραγωγής απορριμμάτων. Απαραίτητη προϋπό- θεση θεωρείται η παρουσία κάδων απορριμμάτων σε όλους τους χώρους του αγροκτήματος και σε ευδιάκριτα σημεία. Προαιρετικά, μπορούν να υπάρξουν και κάδοι ανακύκλωσης στους χώρους του πολυλειτουργικού αγροκτήματος, καθώς και δεξαμενές συλλογής όμβριου ύδατος για χρήση εντός του αγροκτήματος ή/και εφαρμογή αρδευτικών συστημάτων με τα οποία επιτυγχάνεται οικονομία του νερού τουλάχιστον κατά 40% της αρδευόμενης έκτασης. Επίσης, τουλάχιστον το 50% των εν χρήσει ηλεκτρικών συσκευών πρέπει να είναι ενεργειακής απόδοσης κατ’ ελάχιστον Α’ κλάσης. Οι λαμπτήρες που χρησιμοποιούνται πρέπει να είναι οποιουδήποτε τύπου εξοικονόμησης ενέργειας κατ’ ελάχιστον στο 50% του συνόλου των χρησιμοποιούμενων λαμπτήρων. Προαιρετικά, ένα πολυλειτουργικό αγρόκτημα μπορεί να κάνει χρήση και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως χρήση φωτοβολταϊκών.
11) Σε κάθε πολυλειτουργικό αγρόκτημα επιτρέπεται η λειτουργία και εκμετάλλευση αγροτουριστικής μονάδας έως 10 δωματίων μέγιστης δυναμικότητας 40 κλινών, σύμφωνα με τα ισχύοντα κάθε φορά νομικά και θεσμικά πλαίσια. Η εκμετάλλευση και λειτουργία μεγαλύτερου αριθμού δωματίων εμπίπτει αποκλειστικά στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4276/2014.
Οι τομείς δραστηριότητας
Κάθε Πολυλειτουργικό Αγρόκτημα μπορεί να χαρακτηρίζεται (προαιρετικά) από έναν ή περισσότερους από τους ακόλουθους προσανατολισμούς που υποδηλώνει/ουν τον/τους τομέα/είς της κύριας δραστηριότητάς του:
α) Γεωργικό (φυτικής ή ζωικής κατεύθυνσης) εφόσον δραστηριοποιείται κυρίως στην αγροτική δραστηριότητα και στην οικοτεχνία,
β) Καινοτόμο, εφόσον δραστηριοποιείται κυρίως στην εφαρμογή καινοτόμων πρακτικών και τεχνικών,
γ) Περιβαλλοντικό, εφόσον δραστηριοποιείται κυρίως σε φιλοπεριβαλλοντικές δράσεις και δράσεις διατήρησης της βιοποικιλότητας,
δ) Πολιτιστικό/πολιτισμικό εφόσον δραστηριοποιείται κυρίως στη γνωριμία με την ιστορία, τον πολιτισμό και τις παραδόσεις της ευρύτερης περιοχής και
ε) Γαστρονομικό, εφόσον δραστηριοποιείται κυρίως στην ανάδειξη της τοπικής κουζίνας ή της Μεσογειακής διατροφής.
