Στο προσκήνιο επανήλθε τις τελευταίες ώρες το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων στην Ελλάδα, με αφορμή την επίσημη επίσκεψη του Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ στην Αθήνα και κυρίως όλα όσα ειπώθηκαν στις συναντήσεις του με την Κατερίνα Σακελλαροπούλου και τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Διαβάστε ακόμη: Η σπόντα της Σακελλαρόπουλου για τις αποζημιώσεις που ενόχλησε τον Στάινμαγερ
Ο Έλληνας πρωθυπουργός υποδέχθηκε το πρωί της Τετάρτης στο Μέγαρο Μαξίμου τον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και του είπε χαρακτηριστικά: «Το ζήτημα των επανορθώσεων και ειδικά το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο, αυτά τα θέμα είναι ακόμα πολύ ζωντανά και ελπίζουμε ότι κάποια στιγμή θα τα επιλύσουμε».
Είχε προηγηθεί η συνάντηση Σταϊνμάιερ – Σακελλαροπούλου κατά την οποία ο Γερμανός πρόεδρος υπογράμμισε ότι «η νομική μας θέση για τις επανορθώσεις διαφέρει, το γνωρίζετε, για εμάς νομικά το θέμα θεωρείται λήξαν».
Τι είναι οι γερμανικές αποζημιώσεις – επανορθώσεις και τι συνέβη σε άλλες χώρες;
Γερμανικές αποζημιώσεις στην Ελλάδα
Ως αποτέλεσμα της ναζιστικής κατοχής, μεγάλο μέρος της Ελλάδας υπέστη τεράστιες καταστροφές.
Το 80% της εγχώριας βιομηχανίας καταστράφηκε, όπως επίσης και το 28% των υποδομών.
Ζημιές υπέστη τεράστιο ποσοστό των λιμανιών, των δρόμων, των σιδηροδρόμων και των γεφυρών στην Ελλάδα, όπως επίσης και το 25% των φυσικών πόρων της χώρας.
Η πραγματική τραγωδία ωστόσο είναι ότι εκατοντάδες χιλιάδες άμαχοι έχασαν τη ζωή τους, καθώς τα χρόνια της κατοχής πέθαναν 273.000 – 747.000 Έλληνες, ή το 3,7-10,2% του προπολεμικού πληθυσμού.
Επιπλέον, το 1942, η Ελληνική Κεντρική Τράπεζα αναγκάστηκε από το κατοχικό καθεστώς να δανείσει 476 εκατομμύρια Ράιχσμαρκ με επιτόκιο 0% στη ναζιστική Γερμανία.
Μετά τον πόλεμο, η Ελλάδα έλαβε το μερίδιό της από τις αποζημιώσεις που κατέβαλε η Γερμανία στους Συμμάχους.
Αρχικά είχε αποφασιστεί να δοθούν στην Ελλάδα 7,181 δισ. δολάρια. Στο τέλος, πάντως, η Ελλάδα έλαβε αποζημιώσεις με τη μορφή χρημάτων και βιομηχανικών αγαθών αξίας περίπου μόλις 25 εκατομμυρίων δολαρίων.
Το 1960, η Γερμανία υπέγραψε συνθήκη με την ελληνική κυβέρνηση για αποζημίωση των οικογενειών θυμάτων, η οποία ανήλθε σε 115 εκατομμύρια γερμανικά μάρκα.
Οι μεταγενέστερες ελληνικές κυβερνήσεις επιμένουν ότι αυτή ήταν μόνο μια προκαταβολή και ότι πρέπει να γίνουν περαιτέρω πληρωμές.
Διαβάστε ακόμη: «Ιστορικό καθήκον της Γερμανίας η καταβολή των κατοχικών αποζημιώσεων»
Να σημειωθεί ότι τον Απρίλιο του 2015, η Ελλάδα αξιολόγησε τις πολεμικές αποζημιώσεις σε 278,7 δισ. ευρώ, που ισοδυναμούν με 389 δισ. ευρώ το 2022.
Η γερμανική κυβέρνηση απάντησε τότε ότι το ζήτημα επιλύθηκε το 1990, όταν η Δυτική και η Ανατολική Γερμανία υπέγραψαν τη Συνθήκη για τον Τελικό Διακανονισμό με τις πρώην συμμαχικές χώρες των Ηνωμένων Πολιτειών, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας και της Σοβιετικής Ένωσης.
Τι συνέβη σε άλλες χώρες που ζήτησαν αποζημιώσεις από τη Γερμανία;
Οι αποζημιώσεις στο Ισραήλ
Η Δυτική Γερμανία πλήρωσε αποζημιώσεις στο Ισραήλ για κατασχεθείσα εβραϊκή περιουσία βάσει των νόμων της Νυρεμβέργης, καταναγκαστική εργασία και δίωξη.
Οι πληρωμές στο Ισραήλ μέχρι το 1987 ανήλθαν σε περίπου 14 δισεκατομμύρια δολάρια, που ισοδυναμούν με 36,5 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022.
Το «πάρε δώσε» με την Ολλανδία
Αμέσως μετά το τέλος του πολέμου, η Ολλανδία ζήτησε 25 δισεκατομμύρια Γκίλντερ (ολλανδικό και γερμανικό χρυσό νόμισμα) ως αποζημίωση μεταξύ άλλων για τον χειμερινό λιμό του 1944-1945.
Ωστόσο, οι επανορθώσεις ήρθαν τελικά με τη μορφή επαναχάραξης συνόρων. Η ολλανδική κυβέρνηση προσάρτησε 69 τετραγωνικά χιλιόμετρα (27 τετραγωνικά μίλια) συνοριακών εδαφών από την Γερμανία το 1949.
Τα εδάφη ωστόσο επεστράφησαν στη Δυτική Γερμανία το 1963 με αντάλλαγμα 280 εκατομμύρια γερμανικά μάρκα που καταβλήθηκαν στους Ολλανδούς.
Τι δόθηκε στη Γιουγκοσλαβία
Η Γιουγκοσλαβία έλαβε βιομηχανικό εξοπλισμό από τα διαλυμένα γερμανικά εργοστάσια αξίας 36 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Δυτική Γερμανία πλήρωσε επίσης 8 εκατομμύρια γερμανικά μάρκα ως αποζημίωση για απάνθρωπα πειράματα σε πολίτες της Γιουγκοσλαβίας.
Εργοστάσια στη Σοβιετική Ένωση
Η Σοβιετική Ένωση έλαβε ως αποζημίωση το 1947 τρόφιμα, βιομηχανικά προϊόντα, καταναλωτικά αγαθά και κυρίως ολόκληρα εργοστάσια, που αποσυναρμολογήθηκαν στη Γερμανία και στάλθηκαν σε κομμάτια στην ΕΣΣΔ.
Οι γερμανικές αποζημιώσεις στην Πολωνία
Στις 10 Σεπτεμβρίου 2004, το κοινοβούλιο της Πολωνίας ενέκρινε ψήφισμα σύμφωνα με το οποίο η χώρα «δεν έχει λάβει ακόμη επαρκής οικονομικά αποζημιώσεις για τις τεράστιες καταστροφές και υλικές απώλειες που προκλήθηκαν από τη γερμανική επιθετικότητα, την κατοχή και τη γενοκτονία».
Το 1972, η Δυτική Γερμανία κατέβαλε αποζημίωση σε Πολωνούς που είχαν επιζήσει από πειράματα κατά τη διάρκεια της φυλάκισής τους σε διάφορα ναζιστικά στρατόπεδα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το 1975 υπογράφηκε στη Βαρσοβία συμφωνία που όριζε ότι 1,3 δισεκατομμύρια γερμανικά μάρκα επρόκειτο να καταβληθούν σε Πολωνούς οι οποίοι, κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής, είχαν πληρώσει στο γερμανικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης αλλά δεν είχαν λάβει σύνταξη.
Το 1992, η Γερμανία πλήρωσε σε Πολωνούς ένα ποσό που το 2022 ισοδυναμούσε με περίπου 8 δισ. δολάρια.
Αποζημιώσεις, σε υλικά αγαθά, χρυσό, μηχανήματα και τρόφιμα, μεταξύ άλλων έχουν λάβει οι παρακάτω ευρωπαϊκές χώρες:
- Αλβανία
- Βέλγιο
- Τσεχοσλοβακία
- Δανία
- Γαλλία
- Ελλάδα
- Λουξεμβούργο
- Νορβηγία
- Ολλανδία
- Ηνωμένο Βασίλειο
- Γιουγκοσλαβία