Από τα «Τετράδια Ιστορίας» του Παναγιώτη Α. Κατσίβελα , ιατρού.
Η περιοχή των Γαργαλιάνων ήταν το μεγαλύτερο κέντρο παραγωγής σταφίδας στην Μεσσηνία και είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε πολλές φορές για ιστορίες που σχετίζονται με αυτή , χωρίς βεβαίως να έχουμε εξαντλήσει το θέμα . Επίσης η παραγωγή του κρασιού και του λαδιού ήταν και παραμένει μοναδική σε ποιότητα και αξία .
Ένας τομέας της πρωτογενούς παραγωγής στην περιοχή των Γαργαλιάνων που δεν έχει αναδειχθεί και δεν ήταν ασήμαντος είναι η κτηνοτροφία. Η κτηνοτροφία και ο παρεπόμενος τρόπος ζωής .
Στην καταγραφή του Διοικητικού ιατρού Παναγιώτη Μανούσου από την Κυπαρισσία το 1838 αναφέρει ως παραγωγή για την πόλη των Γαργαλιάνων «…Αρκετός οίνος , εξάγει ολίγον έλαιο , δημητριακούς καρπούς και εκτρέφει ποίμνια». Κατά συνέπεια υπάρχει κτηνοτροφία στην περιοχή , άξια αναφοράς από τα πρώτα χρόνια του Ελεύθερου Ελληνικού Κράτους , που οφείλεται στους γηγενείς κατοίκους .
Ακολούθησε η μεγάλη εσωτερική μετανάστευση στην περιοχή από Αρκάδες που κυρίως είχαν το επάγγελμα του βοσκού ,οι ανεβοκατεβάτες , όπως τους αποκαλούσε ο λαός , μιας και ανεβοκατέβαζαν τα ζώα τους για την εξασφάλιση της βοσκής αλλά και του οικοδόμου που συνέβαλαν τόσο στην αρχιτεκτονική διαμόρφωση της πόλης αλλά και στην οικονομική ανάπτυξή της . Η καταγωγή τους κυρίως από του Καράτουλα , του Βάγγου , το Λιμποβίστι , το Ζιγοβίστι , τα Λαγκάδια τη Καρύταινα κ.α.
Φαίνεται ότι η ακμή της κτηνοτροφίας να συντελέστηκε μερί το 1920 όταν και έχουμε την δημιουργία του Συνεταιρισμού Παραγωγής και Πωλήσεως Κτηνοτροφικών Προϊόντων Γαργαλιάνων «ο Παν» στις 30-5-19.
Στις 24-6-33 δημιουργείται ο Γαλακτοκομικός και Κτηνοτροφικός Συνεταιρισμός «Βάλτα» στην ομώνυμη κοινότητα .
Η κτηνοτροφία στην περιοχή Γαργαλιάνων το 1929 .
Ενδιαφέρουσες πληροφορίες συλλέγουμε από την λειτουργία του Κοινοτικού συμβουλίου Γαργαλιάνων
Τα βοσκοτόπια:
Με την Πράξη 33 / 31-3-29 καθορίζονται τα βοσκοτόπια στην περιοχή των Γαργαλιάνων αποτελούμενα εξ 12 χιλιάδων στρεμμάτων μη συνεχιζόμενες θέσεις ήτοι Σκοτεινή . Μπασίκου , Άμμος , Κουτσουβέρι , Προφήτης Ηλίας , Καστανιά , Γεφύρι , Αγία Παρασκευή , Κάτω πηγάδι , Σκάλα , Μινάλου , Χαλκιά , Ασκητής , Καληφώνη , Γουβαλαριά , Άγιος Ηλίας , Άγιος Γεώργιος , Χονδρό Βουνό , Ανώγεια , Μωσίκα .
| Κτηνοτρόφοι αριθ. ζώων μικρών | |||||
| 1 | Σπυρίδων Δ. Βλαχούλης | 70 | |||
| 2 | Φίλιππος Δ. Βλαχούλης | 210 | |||
| 3 | Φώτιος Καυκάς | 70 | |||
| 4 | Δημήτριος Κωστόπουλος | 76 | |||
| 5 | Ιωσήφ Καμπύλης | 150 | |||
| 6 | Ηλίας Σ. Καμπύλης | 80 | |||
| 7 | Γεώργιος Χ. Καμπύλης | 152 | |||
| 8 | Αθανάσιος Καμπύλης | 110 | |||
| 9 | Κων/νος Φασουλής | 45 | |||
| 10 | Γεώργιος Ντεμερούκας | 80 | |||
| 11 | Γρηγόριος Αποστολόπουλος | 136 | |||
| 12 | Πάνος Φωτόπουλος | 70 | |||
| 13 | Γεώργιος Αρ. Χρυσανθακόπουλος | 90 | |||
| 14 | Σπυρίδων Ζόμπολας | 150 | |||
| 15 | Πανάγος Παπούλιας | 90 | |||
| 16 | Γεώργιος Αδαμόπουλος | 72 | |||
| 17 | Γιώργος Παναγιωτόπουλος | 72 | |||
| 18 | Ιωάννης Καμπύλης | 140 | |||
| 19 | Δημ. Παναγιωτόπουλος | 10 | |||
| 20 | Θεόδωρος Κοντός | 130 | |||
| 21 | Πάνος Κοντός | 96 | |||
| 22 | Αθανάσιος Λιακόπουλος | 135 | |||
| 23 | Βασίλης Τζωρτζίνης | 49 | |||
| Σύνολο | 2283 | ||||
| Ζώα ανά βοσκό | 99,26 | ||||
| Ετεροδημότες Ποιμένες | |||
| 1 | Τσαγκάρης Β. Γεώργιος | 125 | |
| 2 | Λαθούρης Δ. Παναγιώτης | 75 | |
| 3 | Δημόπουλος Γ. Ιωάννης | 100 | |
| 4 | Τσεκούρας Κ. Αθανάσιος | 125 | |
| 5 | Τράκας Δ. Βασίλειος | 100 | |
| 6 | Μπουγάς Ι. Δημήτριος | 95 | |
| 7 | Μπλάνας Β. Γεώργιος | 60 | |
| 8 | Τράκας Ι. Χρήστος | 27 | |
| 9 | Ζωγόγιαννης Α. Κων/νος | 50 | |
| 10 | Βίγλης Δημ. Αθανάσιος | 15 | |
| 11 | Αναστόπουλος Δ. Θεόδωρος | 100 | |
| 12 | Αναστόπουλος Π. Δημήτριος | 200 | |
| 13 | Ασημανόπουλος Περικλής | 90 | |
| 14 | Αγγελόπουλος Αγ. Ηλίας | 100 | |
| 15 | Μακρής Ανδρέας | 90 | |
| 16 | Μπρούμας Β. Δημήτριος | 25 | |
| 17 | Καναβός Γεώργιος | 85 | |
| 18 | Λεβεντάκης Παναγιώτης | 18 | |
| Σύνολο ζώων ετεροδημοτών 1480 | |||
| ζώα ανά ποιμένα 82,2 | |||
Δημοτικός φόρος βοσκής ζώων .
Η κοινότητα επιβάλλει κοινοτικό φόρο για την βοσκή των ζώων για μεν του δημότες 7 δραχ. για κάθε μεγάλο ζώο και 4 δραχ. για κάθε αίγα , πρόβατο , χοίρο ενώ για τους ετεροδημότες 20 δραχ. για κάθε μεγάλο ζώο και 10 δραχ. για κάθε μικρό . ( Πράξη 11/27 -1-1929)
Η Αγροφυλακή στους Γαργαλιάνους
Το 1931 ιδρύεται η Αγροτική Ασφάλεια , το Αγρονομείο Πλαταμώδους στους Γαργαλιάνους , πρώτος δε αγρονόμος ο Κ. Λυμπερόπουλος .
Ενδιαφέρον είναι το δημοσίευμα , τον Ιούνιο 1931 της εφημερίδος «Πατρίς» του Πύργου όπου αναφέρει ότι οι ποιμένες στην περιοχή του τ. δήμου Πλαταμώδους για το ίδιο έτος ανέρχονται στους 100 αλλά και άλλα ενδιαφέροντα:
«ΕΚ ΓΑΡΓΑΛΙΑΝΩΝ
– Ο θεσμός της Αγροτικής Ασφάλειας
-Η δράσις του Αγρονομείου Πλαταμώδους
Γαργαλιάνοι – Ιούνιος ( του ανταποκριτού μας )- είναι γνωστοί οι τραχείς αγώνες τους οποίους κατέβαλεν ο Αγροτοπροοδευτικός σύλλογος της πόλης δια την ψήφισιν του νόμου 4471 και την εφαρμογήν τούτου εις την περιφέρειά μας . Ευτυχώς δε οι αγώνες του συλλόγου εδικαιώθηκαν και ήδη από του Ιανουαρίου του 1931 άρχισε πλέον λειτουργούσα εις την περιφέρειά μας η υπηρεσία Αγροτικής ασφάλειας με επικεφαλής τον λαμπρόν και υποδειγματικόν αγρονόμον κ. Κ. Λυμπερόπουλο , όστις έχων συνείδησιν της αποστολής του και των υψηλών καθηκόντων του , κατέβαλεν κάθε προσπάθεια δια τον περιορισμό των αγροτικών αδικημάτων. Ουχί άπαξ δε, πολλάκις μάλιστα διενεργεί νυχτερινές εξόδους και εν καιρώ χειμώνος εκτιθέμενος εις πλείστους κινδύνους, τους οποίους παρέβλεπε , θεωρών το καθήκον του ως την υψηλοτέραν αποστολή του . Εκτός δε τούτων προσπάθησε και δια διαλέξεων ακόμα να κινήσει τον σεβασμό των πολιτών προς την ξένη ιδιοκτησία . Εν τη αγωνία του δε ταύτη και τη ακαταγώνιστη υπηρεσιακής εργατικότητά του είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι συνάντησε πλείστα εμπόδια , ως και συκοφαντικούς ακόμα σκοπέλους εκ μέρους των εξ επαγγέλματος πλέον αγροψημιωτών ποιμένων οίτινες διέβλεπον εν αυτώ τον αμείλικτον διώκτην των . Ήδη από της εγκαταστάσεως ενταύτα του αγρονομείου εισήχθησαν εις δίκην 875 μηνύσεις επί αγροζημία , συγκεκριμένως εναντίον των κτηνοτρόφων Αδελφών Κουλόγιαννη υποβλήθησαν 85 μηνύσεις υπό των οργάνων της Αγροτικής ασφάλειας επί 100 περίπου ποιμένων του τέως Δήμου Πλαταμώδους και διαφόρων αγροτικών αδικημάτων .
Δυστυχώς όμως ούτοι και μέχρι σήμερον αξακολουθούν το καταστρεπτικό τους έργο απασχολούντες κατά μεγάλο μέρος τας συνεδριάσεις του πταισματοδικείου . Φρονούμεν όμως προς σωφρονισμόν των θα έπρεπε να εφαρμοσθούν κατ’ αυτών τα αυστηρότερα από του νόμου προβλεπόμενα έργα , δια να διδαχθούν αυτοί και άλλοι εκ συστήματος αγροζημιωταί ότι η ιδιοκτησία του άλλου είναι άξια παντός σεβασμού και ότι δεν είναι τιμάριόν τους .
Πατρίς του Πύργου 1931
Το απερίγραπτο.
Όμως η ζωή των ποιμένων μόνο εύκολη δεν ήταν . Δύο νεκροί , την ίδια στιγμή λόγω της κακοκαιρίας στην οποία ήταν εκτεθειμένοι
Στις 26 Οκτωβρίου 1936 κ ώρα 3μ.μ. εις την Θέση Σκωτεινή περιφέρειας Γαργαλιάνων , απεβίωσεν ο Κόντος Πάνος του Ιωάννη ,ποιμήν εκ Καράτουλα ετών 80 συνεπεία κεραυνοπληξίας .
Την ίδια ημέρα και ώρα στην περιοχή Σπηλιές Άμμος ο Αθανάσιος Κουρνιώτης του Αθανασίου 19 ετών ποιμήν γεν. εις Καράτουλα Αρκαδίας απεβίωσε συνεπεία κεραυνοπληξίας .
Τον θάνατό τους διαπίστωσε ο ιατρός των Γαργαλιάνων , Νικόλαος Σκούντζος .
Η Τραγωδία
Μετά την κατάληψη της πόλης των Γαργαλιάνων από τον ΕΛΑΣ τον Σεπτέμβριο του 44 , δολοφονούνται δύο νέα παιδιά ,με πυροβόλο όπλο μια γυναίκα και ένας άντρας μόλις21 και 19 ετών :
Καμπύλη Άννα του Ιωάννη 21 κτηνοτρόφος στην πόλη των Γαργαλιάνων στις 22-Σεπ 1944 στις 4 μ.μ. δια πυροβόλου όπλου υπό των ανταρτών του ΕΛΑΣ
Φασουλής Δημήτριος του Κωνσταντίνου 19 ποιμήν στην περιοχή Ρίκια στις 22-Σεπ- 1944 στις 3μ.μ. δια πυροβόλου όπλου υπό των ανταρτών του ΕΛΑΣ
Οι κτηνοτρόφοι του 1946 .
| Κτηνοτρόφοι | |||
| Ονοματεπώνυμο δημότη | αριθμός μικρών ζώων | ||
| 1 | Αντωνόπουλος Γ. Αθανάσιος | 45 | |
| 2 | Κουλόγιαννης Χ. Παναγιώτης | 60 | |
| 3 | Βλαχούλης Κ. Νικόλαος | 100 | |
| 4 | Μίχος Αθ. Γεώργιος | 30 | |
| 5 | Μίχος Αθ. Κων/νος | 30 | |
| 6 | Τζωρτζίνης Θ. Βασίλειος | 40 | |
| 7 | Τζωρτζίνης Β. Γεώργιος | 65 | |
| 8 | Παναγόπουλος Αν. Χρήστος | 28 | |
| 9 | Μακρής Αθ. Παναγιώτης | 40 | |
| 10 | Σταυρόπουλος Δ. Παναγιώτης | 100 | |
| 11 | Χρόνης Δημ. Χαράλαμπος | 30 | |
| 12 | Βέργης Κων/νος | 28 | |
| 13 | Μακρής Παν. Ιωάννη | 35 | |
| 14 | Βαρβατσούλης Γ. Νικόλαος | 120 | |
| 15 | Μπάζος Αν. Βασίλειος | 65 | |
| 16 | Πετρόπουλος Δημ . Κων/νος | 36 | |
| 17 | Ντεμερούκας Κ. Γεώργιος | 25 | |
| 18 | Φασουλής Π. Κων/νος | 50 | |
| 19 | Τσεκούρας Χρ. Παναγιώτης | 70 | |
| 20 | Καμπύλης Ηλ. Διονύσιος | 95 | |
| 21 | Καμπύλης Δημ. Ιωσήφ | 40 | |
| 22 | Αποστολόπουλος Ν. Γρηγόριος | 70 | |
| 23 | Καμπύλης Γ. Φώτιος | 55 | |
| 24 | Κεφαλάς Γ. Ιωάννης | 31 | |
| 25 | Αδαμόπουλος Ν. Αριστοτέλης | 30 | |
| 26 | Λιακόπουλος Αν. Αθανάσιος | 40 | |
| 27 | Λιακόπουλος Αθ. Θεόδωρος | 35 | |
| 28 | Μπάζος Ιωαν. Φώτιος | 32 | |
| 29 | Μπάζος Βασιλ. Παναγιώτης | 46 | |
| 30 | Μπουγάς Ι Κων/νος | 82 | |
| 31 | Γεωργόπουλος Χρ. Κων/νος | 70 | |
| 32 | Καμπύλης Ηλ. Διονύσιος | 95 | |
| 33 | Ντεμερούκας Ασ. Παναγιώτης | 25 | |
| 34 | Ζαχαρόπουλος Δ. Κων/νος | 45 | |
| 35 | Καμπύλης Ι. Αθανάσιος | 60 | |
| 36 | Μαραβέλας Σπ. Παναγιώτης | 25 | |
| 37 | Καμπύλης Ι.Κων/νος | 40 | |
| 38 | Τσαγκάρης Δ. Κων/νος | 60 | |
| 39 | Λίτσας Στ. Κυριάκος | 63 | |
| 40 | Καμπύλης Ευστ. Ηλίας | 70 | |
| 41 | Καμπύλης Αθ. Ευστάθιος | 60 | |
| 42 | Καμπύλης Γ. Δημήτριος | 15 | |
| 43 | Καμπύλη χήρα Αθ. Βασιλική | 50 | |
| 44 | Καμπύλης Χρυσ. Αντώνιος | 75 | |
| 45 | Καμπύλης Χρ. Νικόλαος | 30 | |
| 46 | Καμπύλης Χ. Ευστάθιος | 200 | |
| 47 | Κουλόγιαννης Δ. Αναστάσιος | 18 | |
| 48 | Γκιώνης Μ. Μιχαήλ | 40 | |
| 49 | Στεφανόπουλος Γεώργιος | 70 | |
| 50 | Καμπύλης Χρ. Γεώργιος | 100 | |
| 51 | Καμπύλης Χρ. Αναστάσιος | 100 | |
| 52 | Καμπύλης Ηλίας | 100 | |
| 53 | Καμπύλης Αθ. Ιωάννης | 190 | |
| Σύνολο εντοπίων ζώων | 3154 | ||
| 59,5 ζώα ανα βοσκό | |||
Η δενδροφύτευση του Προφήτη Ηλία , η Φιλόδενδρος Ένωση .
Όταν έγινε η δενδροφύτευση του λόφου του Προφήτη Ηλία η κοινότητα έλαβε αυστηρά μέτρα για την προστασία της δενδροφύτευσης που έκανε η «Φιλόδενδρος Ένωσης Γαργαλιάνων »
Η Φιλόδενδρος Ένωση Γαργαλιάνων προχωρά στην δενδροφύτευση του λόφου του Προφήτη Ηλία . Εις επικουρία το Κοινοτικό Συμβούλιο με το άρθρο 18 της συνεδρίασης της 12 Φεβρουάριου 1929 όπου απαγορεύει την βοσκή αιγών , προβάτων , βοών και χοίρων εις την θέση « Αγιοληάς» της απαγορεύσεως αρχομένης από ανατολάς της πόλεως Γαργαλιάνων μέχρι της θέσεως «Σταυροπίκι» και «άμμος» και από της θέσεως ταύτης ακολουθούσης ευθεία γραμμή μέχρι της θέσεως «Σκοτωμένου» και ακολουθούσης προς μεσημβρία την αμαξιτή επαρχιακή οδό μέχρι της πόλεως Γαργαλιάνων .