Η περιουσία των Ελλήνων αυξήθηκε σημαντικά το περασμένο έτος, με ποσοστό που είναι το μεγαλύτερο στη Δυτική Ευρώπη, εκτός από τη Σουηδία. Σύμφωνα με τη μελέτη της Allianz στο Global Wealth Report 2024, τα περιουσιακά στοιχεία των ελληνικών νοικοκυριών αυξήθηκαν κατά 7,4% το 2023. Κύριο χαρακτηριστικό είναι ότι οι έλληνες αποταμιευτές αντέδρασαν στις μεταβολές των επιτοκίων, αποσύροντας χρήματα από τις τράπεζες και επενδύοντάς τα σε περιουσιακά στοιχεία με υψηλότερες αποδόσεις.
Σύμφωνα με τη μελέτη, κύριος παράγοντας αυτής της μεταστροφής ήταν τα χρεόγραφα (αμοιβαία, ομόλογα κ.λπ.) και οι μετοχές, τα οποία κατέχουν ποσοστό 38% στο συνολικό χαρτοφυλάκιο, παρουσιάζοντας αύξηση 23,9%. Αυτή η αύξηση αντιστάθμισε τη μείωση των τραπεζικών καταθέσεων, οι οποίες ανέρχονται στο 53% του χαρτοφυλακίου και μειώθηκαν κατά 1,1%. Οι ασφαλίσεις και οι συντάξεις παρουσίασαν επίσης αύξηση 6,8%, αν και το ποσοστό τους παραμένει μικρό, στο 6%.
Η μείωση των τραπεζικών καταθέσεων οφείλεται στην αλλαγή της αποταμιευτικής συμπεριφοράς. Αντίθετα με τις παγκόσμιες τάσεις, οι νέες αποταμιεύσεις αυξήθηκαν κατά 36%, φτάνοντας τα 5,4 δισ. ευρώ. Ωστόσο, οι έλληνες αποταμιευτές απέσυραν 2,2 δισ. ευρώ από τις καταθέσεις τους και τα κατεύθυναν σε χρεόγραφα και μετοχές, με τα ομόλογα να είναι οι μεγαλύτεροι κερδισμένοι. Οι ασφαλίσεις και οι συντάξεις απέκτησαν 0,5 δισ. ευρώ από νέες αποταμιεύσεις. Συνολικά, οι έλληνες αποταμιευτές αντέδρασαν έντονα στην αλλαγή της κατεύθυνσης των επιτοκίων.
Ακόμα και με προσαρμογή για τον πληθωρισμό, η εικόνα παραμένει θετική: τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία αυξήθηκαν κατά 3,1% το 2023, σημειώνοντας τη μεγαλύτερη πραγματική αύξηση στην περιοχή, ξεπερνώντας ακόμα και τη Σουηδία. Σε σύγκριση με τα επίπεδα προ πανδημίας του 2019, η αγοραστική δύναμη των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων είναι 7,2% υψηλότερη.
Οι υποχρεώσεις μειώθηκαν κατά 1,6%, οδηγώντας τον δείκτη χρέους στο 49% στο τέλος του 2023, για πρώτη φορά κάτω από το αντίστοιχο επίπεδο των γερμανικών νοικοκυριών. Επίσης, σημειώνεται ότι τα καθαρά χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία αυξήθηκαν κατά 12,4%. Με καθαρά χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία ανά κάτοικο 21.140 ευρώ, η Ελλάδα ανέβηκε μία θέση στην κατάταξη των 20 πλουσιότερων χωρών, φτάνοντας στην 29η θέση.
Τα διεθνή στοιχεία
Το 2023 χαρακτηρίστηκε από έντονη νομισματική σύσφιξη. Ωστόσο, οι οικονομίες απέδειξαν ανθεκτικότητα και οι αγορές άνθισαν. Παρά τη νομισματική σύσφιξη, τα παγκόσμια χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία των ιδιωτικών νοικοκυριών παρουσίασαν ισχυρή ανάπτυξη, με αύξηση 7,6%, υπερκαλύπτοντας τις απώλειες της προηγούμενης χρονιάς (-3,5%). Τα συνολικά χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία ανήλθαν στα 239 τρισ. ευρώ στο τέλος του 2023. Η ανάπτυξη στις τρεις κύριες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων ήταν άνιση.
Τα χρεόγραφα και οι μετοχές (11%) καθώς και οι ασφαλίσεις/συντάξεις (6,2%) ωφελήθηκαν από την άνθιση των χρηματιστηρίων και τα υψηλότερα επιτόκια, αναπτύσσονται ταχύτερα από τον μέσο όρο της τελευταίας δεκαετίας. Αντίθετα, η αύξηση των τραπεζικών καταθέσεων περιορίστηκε στο 4,6%, σημειώνοντας μία από τις χαμηλότερες αυξήσεις των τελευταίων 20 ετών.
Η ανάκαμψη το 2023 ήταν ευρεία. Μόνο δύο χώρες, η Νέα Ζηλανδία και η Ταϊλάνδη, κατέγραψαν αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η ανάπτυξη ήταν σχετικά ομοιόμορφη σε όλες τις περιοχές, κυρίως στην Ασία και τη Βόρεια Αμερική, όπου οι δύο περιοχές αυξήθηκαν πάνω από 8%. Ως αποτέλεσμα, το πλεονέκτημα ανάπτυξης των αναδυόμενων οικονομιών έναντι των προηγμένων οικονομιών περιορίστηκε σε μόλις 2 ποσοστιαίες μονάδες το περασμένο έτος. Τα τελευταία έξι από τα επτά χρόνια, οι αναδυόμενες οικονομίες έχουν κυρίως χάσει το προβάδισμα στην ανάπτυξη.
«Η συγκριτικά ασθενέστερη ανάπτυξη των φτωχότερων χωρών αντικατοπτρίζει τη νέα πραγματικότητα ενός κατακερματισμένου κόσμου», δήλωσε ο Ludovic Subran, επικεφαλής οικονομολόγος της Allianz. «Μέχρι το 2017, το έτος που ξεκίνησαν οι εμπορικές διαφορές μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, οι φτωχότερες χώρες εξακολουθούσαν να έχουν πλεονέκτημα ανάπτυξης 10 ποσοστιαίων μονάδων ή και περισσότερο έναντι των πλουσιότερων χωρών. Όλοι θα πληρώσουμε το τίμημα για την αποσύνδεση, αλλά οι αναδυόμενες οικονομίες θα πληγούν περισσότερο. Ένας λιγότερο συνδεδεμένος κόσμος είναι πιο άνισος».
Το 2023, η εξομάλυνση των νέων αποταμιεύσεων συνεχίστηκε, μετά τα χρόνια άνθισης λόγω της πανδημίας: οι αποταμιεύσεις μειώθηκαν κατά 19,3%, φτάνοντας τα 3 τρισ. ευρώ. Αυτή η μείωση οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στις τραπεζικές καταθέσεις. Οι τράπεζες παγκοσμίως έλαβαν μόλις 19 δισ. ευρώ, σημειώνοντας πτώση 97,7%. Ο κύριος υπαίτιος ήταν τα νοικοκυριά στις ΗΠΑ, τα οποία απέσυραν καταθέσεις αξίας 650 δισ. ευρώ.
Οι άλλες δύο κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων παρέμειναν δημοφιλείς στους αποταμιευτές. Οι εισροές σε τίτλους αυξήθηκαν κατά 10%. Ωστόσο, υπήρξε αξιοσημείωτη αλλαγή προτιμήσεων στην κατηγορία αυτή: ενώ οι μετοχές πουλήθηκαν σε πολλές αγορές, οι αποταμιευτές σημείωσαν σημαντικά κέρδη στα ομόλογα, λόγω των αλλαγών στα επιτόκια. Οι ασφαλίσεις και οι συντάξεις αποδείχθηκαν σχετικά ανθεκτικές, με τη μείωση των νέων αποταμιεύσεων να ανέρχεται μόλις στο 4,9%.
