Διήμερο Συνέδριο με θέμα «Αναβίωση Ιστορικών Οικισμών – Η περίπτωση του οικισμού Ρωμύρι» πραγματοποιείται το Σάββατο 9 Νοεμβρίου στις 9.00 το πρωί, στο Πολιτιστικό Κέντρο Μεθώνης.
Το συνέδριο διοργανώνεται από το αρχιτεκτονικό γραφείο P4architecture σε συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και τον Πολιτιστικό Σύλλογο “Το Παλιό Ρωμύρι”, με την υποστήριξη του Δήμου Πύλου – Νέστορος και έχει ως αντικείμενο συζήτησης τις Αρχιτεκτονικές και Στρατηγικές επεμβάσεις σε ιστορικούς οικισμούς μέσα από το παράδειγμα του Ρωμυρίου Μεσσηνίας. Θέμα που μπορεί να αποτελέσει βάση και για άλλους παραδοσιακούς οικισμούς ανά τη χώρα.
Το απόγευμα του Σαββάτου, στις 6.30 μ.μ., θα πραγματοποιηθούν τα εγκαίνια έκθεσης για το χωριό στο Πολιτιστικό Κέντρο Μεθώνης, ενώ την Κυριακή, 10 Νοεμβρίου έχει προγραμματιστεί στις 11.00 το πρωί, επίσκεψη και περίπατος στον εγκαταλελειμμένο Ρωμύρι. Το χωριό από το οποίο «κατάγεται» το γνωστό δημοτικό τραγούδι «Παπαλάμπραινα», αφού εκεί διαδραματίζονται τα γεγονότα που περιγράφονται.
Οι εργασίες του συνεδρίου θα μεταδίδονται σε livestreaming στη διεύθυνση: https://www.youtube.com/live/3wx2E4Y1cb4
Ιστορικά στοιχεία του οικισμού
Ο Οικισμός Ρωμύρι βρίσκεται στην Πελοπόννησο στον Νομό Μεσσηνίας, βόρειο-ανατολικά της Πύλου. Έχει υψόμετρο 556 μέτρα και έκταση 7 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Το έδαφος του έχει έντονη κλίση και καλύπτεται από 3.200 καλλιεργήσιμα στρέμματα και 1.900 στρέμματα με δασώδεις εκτάσεις. Οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού ήταν κτηνοτρόφοι που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή στις αρχές της Α’ Τουρκοκρατίας γύρω στο 1500 μ. Χ.
Προτίμησαν το μέρος αυτό για τρεις κυρίως λόγους:
Πρώτον διότι βρήκαν άφθονο πόσιμο νερό, δεύτερον, επειδή διαθέτει μεγάλη αγροτική έκταση κατάλληλη για κτηνοτροφία και τρίτον επειδή ο τόπος, μακριά από οδικό δίκτυο και κατοικημένες περιοχές, ήταν ένα φυσικό καταφύγιο.
Μετά τη δημιουργία του νεοσύστατου κράτους το 1823, ο οικισμός γνώρισε μεγάλη οικονομική και πληθυσμιακή ανάπτυξη. Η ενασχόληση με τη γεωργία (καλλιέργεια δημητριακών, σιτηρών και αμπελιών) και την κτηνοτροφία, επέτρεψε στους κατοίκους να επιστρατεύσουν Λαγκαδινούς μάστορες από την Αρκαδία για το χτίσιμο τόσο των ιδιωτικών σπιτιών όσο και των δημοσίων κτηρίων (σχολείο και εκκλησίες).
Τα περισσότερα κτίσματα χρονολογούνται από αυτή την περίοδο. Στην απογραφή του 1846, το Ρωμύρι ήταν ο δεύτερος σε μέγεθος οικισμός στην περιοχή του Δήμου Βουφράδος, ενώ το 1897 ο πληθυσμός του οικισμού ξεπερνούσε τα 500 άτομα.
Έκτοτε ο οικισμός ακολουθεί μια φθίνουσα πορεία, κοινή για πολλούς αντίστοιχους οικισμούς της Πελοποννήσου.
Σε μια προσπάθεια εξωστρέφειας και βελτίωσης των συνθηκών οι κάτοικοι επιχειρούν με προσωπική εργασία να κατασκευάσουν υποτυπώδη βατό δρόμο 7 χλμ. για οχήματα. Ο χωμάτινος αυτός αγροτικός δρόμος, διατηρείται έως σήμερα, όντας η μοναδική είσοδος στον οικισμό.
Στην συνεχεία την δεκαετία του 50΄ και του 60΄, τόσο η εσωτερική όσο και η στο εξωτερικό μετανάστευση μείωσαν τον πληθυσμό. Ενώ το 1928 καταγράφονται 447 κάτοικοι και μετά τον πόλεμο, 402, το 1971 λίγο πριν μεταφερθεί, (στα 1974), το χωριό στην Κοινότητα Μεσοποτάμου καταμετρούσε κατά την απογραφή 137 κατοίκους.
Η απόφαση για μεταφορά του χωριού είχε ληφθεί μονομερώς το 1967, εν μέσω δικτατορίας, αφού κρίθηκε όπως και σε άλλα χωριά της Ελλάδας ότι η ρευματοδότηση και η οδική σύνδεση έχει μεγάλο κόστος. Για την εγκατάσταση των κατοίκων στην κοινότητα Μεσοποτάμου, ανεγέρθηκαν 55 αγροτικές κατοικίες με μόλις ένα δωμάτιο για τις τριμελείς οικογένειες και δύο δωμάτια για τις άνω των 3 ατόμων. Έκτοτε και για 50 χρόνια ο οικισμός Ρωμύρι βρισκόταν σε πλήρη εγκατάλειψη. Τα κτίσματα τόσο τα ιδιωτικά όσο και τα δημοσιά (εκτός της κεντρικής εκκλησίας), ήταν σε ερειπιώδη κατάσταση.
Στόχος η επανακατοίκηση
Τα τελευταία χρόνια, ο σύλλογος του χωριού «Το Παλιό Ρωμύρι» έχει αναπτύξει ένα σημαντικό εθελοντικό έργο, επιχειρώντας να διασώσει και να προστατεύσει τα εναπομείναντα κελύφη και με απώτερο στόχο να πετύχει την επανακατοίκηση του οικισμού.
Οι εργασίες αυτές περιλαμβάνουν ανακατασκευή των τεσσάρων εκκλησιών (Άγιος Νικόλαος- χωριοεκκλησιά, Ζωοδόχος Πηγή «η Παναγίτσα» σύμφωνα με τους ντόπιους, Αγία Βαρβάρα -όπου ήταν το κοιμητήριο και Άγιος Νικόλαος εν Βουνένοις). Επίσης διατήρηση των μονοπατιών που συνδέουν τον οικισμό και κατασκευή κεντρικού καλντεριμιού, παράλληλα με την διοργάνωση εορταστικών εκδηλώσεων που πλαισιώνονται από συλλογικές αθλητικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες
Επίσης ο πολιτιστικός σύλλογος έχει προχωρήσει στην ανακατασκευή των δύο δημοσίων κτηρίων (του παλιού και του νέου σχολείου) στην είσοδο του χωριού όπου υπάρχουν και τα πηγάδια από όπου υδρευόταν το χωριό, σε μια προσπάθεια να δοθούν νέες χρήσεις και να στεγαστούν οι συλλογικές δραστηριότητες.
Η έρευνα από το ΕΜΠ
Στο πλαίσιο αυτής της παρουσίασης επιχειρείται μια πρώτη αναγνώριση του οικισμού, σε μια προσπάθεια να καταγράφουν τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά που παρουσιάζει. Επιγραμματικά και εξ ορισμού μη διεξοδικά, παρουσιάζεται, η κλίμακα των κτηρίων, οι κυρίαρχες τυπολογικές διατάξεις, η σχέση των δομικών κατασκευών με το έδαφος, η κυρίαρχη υλικότητα και η χρωματική παλέτα που προκύπτει από αυτή, τα κυρίαρχα μορφολογικά στοιχεία και τέλος παρουσιάζονται τα δυο δημόσια κτήρια με το περιβάλλοντα χώρο τους.
Αυτή ήταν η βασική δουλειά που πραγματοποιήθηκε πριν δύο χρόνια όταν 55 Καθηγητές & Φοιτητές της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου βρέθηκαν στο Ρωμύρι για ένα τριήμερο στα πλαίσια του ειδικού μαθήματος «Κατασκευαστική ανάλυση & αποκατάσταση ιστορικών κτηρίων».
Υπήρξαν τέσσερις ομάδες συνολικά, όπου η κάθε μια με τη βοήθεια των καθηγητών και των συνεργαζόμενων αρχιτεκτόνων εστίασε σε ένα κτίσμα, προκειμένου να εξετάσει την παθολογία του κτίσματος, δηλαδή τις βλάβες και τα ευπαθή σημεία.
Στον εκθεσιακό χώρο του Πολιτιστικού Κέντρου Μεθώνης θα εγκαινιαστεί το απόγευμα του Σαββάτου, 9/11, μια πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση που αφορά το Ρωμύρι.
Γνωριμία με το χωριό της “Παπαλάμπραινας”
Την Κυριακή 10 Νοεμβρίου θα έχουν τη δυνατότητα να ξεναγηθούν από επιστήμονες μα κυρίως ντόπιους οι επισκέπτες στο χωριό, με το καλντερίμι που συνδέει την πλατεία του χωριού στην είσοδο με την «Παναγίτσα» την εκκλησιά της Ζωοδόχου Πηγής και όπου ακολουθώντας το δρομάκι δεξιά φθάνεις στον χωριοεκκλησιά του Αγίου Νικολάου με τη βαρύτονη καμπάνα. Στα δεξιά ο δρόμος περνά από το σπίτι του «Παπαλάμπρου» για να φτάσει στο πλάτωμα του πάνω χωριού, όπου είναι και τα περισσότερα πετρόκτιστα σπίτια και που ο τότε μεγάλος δρόμος μέχρι το 1974 αποτελούσε το… «απογευματινό γήπεδο» για τα παιδιά της εποχής (ένα εκ των οποίων είναι και ο υπογράφων το άρθρο).
Μάλιστα σε συνεργασία το ΙΕΚ ΔΕΛΤΑ θα πραγματοποιηθεί στο χωριό γαστρονομικό σεμινάριο με τίτλο «Παράδοση & σύγχρονη τεχνική στο υπαίθριο τραπέζι».
