Ο κατώτατος μισθός θα υπολογίζεται από εδώ κι εμπρός με μαθηματικό αλγόριθμο, όπως προβλέπει το σχετικό νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας που κατατέθηκε σήμερα στη Βουλή. Το νομοσχέδιο που θα συζητηθεί την Τρίτη στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή έχει τίτλο «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (Ε.Ε.) 2022/2041 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19ης Οκτωβρίου 2022 για επαρκείς κατώτατους μισθούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση». Επίσης στο ίδιο σχέδι – Αναπροσαρμογή μισθών προσωπικού δημοσίου τομέα – Ρυθμίσεις για τον καθορισμό κατώτατου μισθού για τα έτη 2025, 2026 και 2027»
Στόχος να καλύπτεται το 80% από ΣΣΕ
Σύμφωνα με τη συνοδευτική Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης, η Οδηγία αποσκοπεί:
α) Στη διασφάλιση επαρκών κατώτατων μισθών. Οι μισθοί είναι επαρκείς, αν είναι δίκαιοι σε σχέση με την κατανομή των αγαθών στα κράτη μέλη και αν διασφαλίζουν αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης για τους εργαζόμενους με σχέση εργασίας πλήρους απασχόλησης.
β) Στην ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων για τον καθορισμό των μισθών στα κράτη μέλη στα οποία το ποσοστό κάλυψης από συλλογικές διαπραγματεύσεις υπολείπεται του 80%.
Η ratio της ρύθμισης αυτής προκύπτει από την αιτιολογική σκέψη 25 της Οδηγίας που εξηγεί ότι τα κράτη μέλη με υψηλό ποσοστό κάλυψης από συλλογικές διαπραγματεύσεις, ήτοι με ποσοστό άνω του 80%, τείνουν να έχουν μικρό ποσοστό χαμηλόμισθων εργαζομένων και υψηλούς κατώτατους μισθούς. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Οδηγία ορίζει ότι τα κράτη μέλη με ποσοστό κάλυψης μικρότερο του 80% υποχρεούνται να θεσπίσουν ένα πλαίσιο για την προώθηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και να συντάξουν ένα σχέδιο δράσης.
γ) Στη διασφάλιση της εφαρμογής των εθνικών πλαισίων για τους κατώτατους μισθούς σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, ιδίως για την αντιμετώπιση καταστάσεων, όπως η ψευδοαυτοαπασχόληση.
δ) Στον καθορισμό των μισθών με διαφανή και προβλέψιμο τρόπο, σύμφωνα με τις εθνικές πρακτικές και με σεβασμό της αυτονομίας των κοινωνικών εταίρων.
Ηχηρές ενστάσεις από τα συνδικάτα
Η ΓΣΕΕ έχει από την αρχή δηλώσει την κάθετη διαφωνία της με το τρόπο υπολογισμού του κατώτατου μισθού από μαθηματικό τύπο, χωρίς ουσιαστική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων.
Συγκεκριμένα, ζητάει ο κατώτατος μισθός και το ημερομίσθιο να καθορίζονται πάλι αποκλειστικά με Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας – όπως γινόταν πριν τα μνημόνια – κατόπιν συλλογικών διαπραγματεύσεων μεταξύ των κορυφαίων οργανώσεων εργαζομένων και εργοδοτών.
Με δεδομένη την άρνηση της κυβέρνησης να αποκατασταθούν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις για τον κατώτατο μισθό η ΓΣΕΕ έχει ως «δεύτερη γραμμή άμυνας», το αίτημα να αναγνωριστούν στους κοινωνικούς εταίρους «αποφασιστικές αρμοδιότητες» – όπως αξιώνει η ευρωπαϊκή οδηγία.
Προς το παρόν προβλέπεται η συμμετοχή εκπροσώπων των εργαζομένων σε συμβουλευτικά όργανα, τα οποία όμως δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα.
Πότε θα «παγώνει» ο κατώτατος μισθός
Με βάση το νομοσχέδιο, ο μαθηματικός τύπος που θα καθορίζει την αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού θα λαμβάνει υπ΄όψιν τον πληθωρισμό και την παραγωγικότητα. Αν και δεν θα επιτρέπεται η μείωση του κατώτατου, η αναπροσαρμογή του μπορεί να παρεκκλίνει από τον μαθηματικό τύπο, όταν συντρέχουν έκτακτες περιπτώσεις.
Ως αιτίες εξαίρεσης αναφέρονται οι εξής:
- η οικονομία βρίσκεται σε σημαντική ύφεση
- ή / και υπάρχει σημαντική απόκλιση του εθνικού πληθωρισμού (ΔΤΚ) από τον στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας
- ή / και υπάρχει σημαντική ανισορροπία στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών
- ή / και η βάσει του προαναφερθέντος συντελεστή αναπροσαρμογή δεν δικαιολογείται από τα επίπεδα και τις μακροπρόθεσμες εξελίξεις στην παραγωγικότητα και τη δυναμική της
- ή / και την απόσταση του κατώτατου μισθού από το 60% του ακαθάριστου διάμεσου μισθού
- ή / και υπερβαίνει τις δημοσιονομικές δυνατότητες της χώρας
- ή / και δεν δικαιολογείται από έκτακτες περιστάσεις.
Εύλογα δημιουργείται η ανησυχία ότι ο κατώτατος μισθός θα μπορεί να «παγώνει» με την απλή επίκληση έστω και ενός από τους παραπάνω λόγους, οι οποίοι παραμένουν αρκετά «ελαστικοί» και επιδεχόμενοι διαφορετικές ερμηνείες.
Οι προτεινόμενες αλλαγές
Σχόλια που διατυπώθηκαν κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης, ελήφθησαν υπόψη για τη διαμόρφωση του νομοσχεδίου.
Ενδεικτικά, προτεινόμενες αλλαγές από τη διαβούλευση που ενσωματώθηκαν στο τελικό κείμενο του σχεδίου νόμου αφορούν στα εξής:
• προβλέφθηκε η συμμετοχή στην Επιστημονική Επιτροπή του Προέδρου του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων,
• προστέθηκε λόγος ενεργοποίησης της ρήτρας παρέκκλισης από τον μαθηματικό τύπο και σε περιπτώσεις σημαντικής αύξησης του ποσοστού της ανεργίας,
• αποσαφηνίστηκε ότι ο συντελεστής που θα προκύπτει από τον μαθηματικό τύπο θα είναι δεσμευτικός για τον καθορισμό του κατώτατου μισθού,
• συμπεριελήφθη το «Ινστιτούτο του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος» (ΙΝΣΒΕ) στους επιστημονικούς/ερευνητικούς φορείς που καλούνται να συντάξουν εκθέσεις για την αξιολόγηση του κατώτατου μισθού.
Τι ζητάει η ΓΣΕΕ
Η ΓΣΕΕ ζητάει στους συντελεστές που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για τον καθορισμό και την αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού πρέπει, για λόγους ορθής μεταφοράς της Οδηγίας, να προστεθούν ακόμη:
- Η απόσταση του κατώτατου μισθού/ημερομισθίου από το επίπεδο του μισθού/ημερομισθίου αξιοπρεπούς διαβίωσης (living wage)
- Ο δείκτης σοβαρής υλικής και κοινωνικής στέρησης για το χαμηλότερο 20% της εισοδηματικής κατανομής των νοικοκυριών
- Ο δείκτης φτώχειας στην εργασία
- Ο δείκτης διανομής του εισοδήματος μεταξύ κερδών/μισθών