Φοβάστε τους κλόουν; Δεν είστε οι μόνοι. Η κουλροφοβία, ή ο φόβος των κλόουν, είναι ένα ευρέως αναγνωρισμένο φαινόμενο.
Μελέτες δείχνουν ότι αυτός ο φόβος είναι παρών τόσο στους ενήλικες όσο και στα παιδιά σε πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς. Ωστόσο, δεν είναι καλά κατανοητό λόγω έλλειψης εστιασμένης έρευνας.
Ωστόσο, μολονότι πολλές πιθανές εξηγήσεις της φοβίας είχαν προταθεί στην ακαδημαϊκή βιβλιογραφία, καμία μελέτη δεν είχε ερευνήσει συγκεκριμένα την προέλευσή της.
Γι′ αυτό λοιπόν οι ερευνητές ξεκίνησαν μια μελέτη προκειμένου να διευκρινιστούν οι λόγοι που οι άνθρωποι φοβούνται τους κλόουν αλλά και να κατανοηθεί η ψυχολογία πίσω από αυτό το φαινόμενο.
Σκοπός, επίσης ήταν να διερευνηθεί η συχνότητα του φόβου για τους κλόουν στους ενήλικες και να εξεταστεί η σοβαρότητα του φόβου σε αυτούς που τον ανέφεραν.
Για να γίνει αυτό, οι Sophie Scorey Διδάκτωρ Ερευνήτρια, James Greville, Λέκτορας Ψυχολογίας, Philip Tyson, Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχολογίας και Shakiela Davies Λέκτορας Κλινικής Ψυχολογίας και Ψυχικής Υγείας από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Ουαλίας, δημιούργησαν ένα ψυχομετρικό ερωτηματολόγιο για να αξιολογήσουν τον επιπολασμό και τη σοβαρότητα της κουλοφοβίας.
Το ερωτηματολόγιο Fear of Clowns συμπληρώθηκε από ένα διεθνές δείγμα 987 ατόμων ηλικίας μεταξύ 18 και 77 ετών.
Περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες (53,5%) δήλωσαν ότι φοβούνται τους κλόουν τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό, με το 5% να λέει ότι τους «φοβάται εξαιρετικά».
Είναι ενδιαφέρον ότι αυτό το ποσοστό που αναφέρει ακραίο φόβο για τους κλόουν είναι ελαφρώς υψηλότερο από εκείνο που αναφέρθηκε για πολλές άλλες φοβίες , όπως ζώα (3,8%), αίμα/ένεση/τραυματισμοί (3,0%), ύψη (2,8%), ηρεμία ή καιρικά φαινόμενα (2,3%), κλειστούς χώρους (2,2%), και πτήσεις (1,3%).
Βρέθηκε επίσης, ότι οι γυναίκες φοβούνται περισσότερο τους κλόουν παρά οι άνδρες.
Ο λόγος για αυτή τη διαφορά δεν είναι σαφής, αλλά απηχεί ερευνητικά ευρήματα για άλλες φοβίες, όπως ο φόβος για τα φίδια και τις αράχνες. Ανακαλύφθηκε επίσης ότι η κουλοφοβία μειώνεται με την ηλικία, η οποία και πάλι ταιριάζει με την έρευνα για άλλους φόβους.
Η προέλευση αυτού του φόβου
Το επόμενο βήμα των ερευνητών ήταν να εξερευνήσουν την προέλευση του φόβου των ανθρώπων για τους κλόουν.
Ένα ερωτηματολόγιο παρακολούθησης δόθηκε στο 53,5% που είχε αναφέρει τουλάχιστον κάποιο βαθμό φόβου για κλόουν.
Αυτή η νέα σειρά ερωτήσεων σχετίζεται με οκτώ εύλογες εξηγήσεις για την προέλευση αυτού του φόβου, ως εξής:
Ένα απόκοσμο ή ανησυχητικό συναίσθημα λόγω του μακιγιάζ των κλόουν που τους κάνει να φαίνονται όχι και τόσο ανθρώπινοι. Μια παρόμοια απάντηση παρατηρείται μερικές φορές με κούκλες ή μανεκέν.
-Τα υπερβολικά χαρακτηριστικά του προσώπου των κλόουν μεταδίδουν μια άμεση αίσθηση απειλής
-Το μακιγιάζ κλόουν κρύβει συναισθηματικά σήματα και δημιουργεί αβεβαιότητα
-Το χρώμα του μακιγιάζ του κλόουν μας θυμίζει θάνατο, μόλυνση ή τραυματισμό αίματος και προκαλεί αηδία ή αποφυγή
-Η απρόβλεπτη συμπεριφορά των κλόουν μας κάνει να νιώθουμε άβολα.
-Ο φόβος για τους κλόουν έχει μάθει από μέλη της οικογένειας.
-Αρνητικές απεικονίσεις κλόουν στη λαϊκή κουλτούρα.
-Μια τρομακτική εμπειρία με έναν κλόουν
Παραδόξως, βρέθηκε ότι μια τρομακτική προσωπική εμπειρία με έναν κλόουν, είχε το χαμηλότερο επίπεδο συμφωνίας. Αυτό δείχνει ότι η εμπειρία της ζωής από μόνη της δεν είναι επαρκής εξήγηση για το γιατί οι άνθρωποι φοβούνται.
Αντίθετα, οι αρνητικές απεικονίσεις των κλόουν στη λαϊκή κουλτούρα ήταν ένας πολύ ισχυρότερος παράγοντας που συνέβαλε στην κοουλροφοβία.
Αυτό είναι κατανοητό αφού μερικοί από τους πιο εξέχοντες κλόουν σε βιβλία και ταινίες έχουν σχεδιαστεί για να είναι τρομακτικοί – όπως ο Pennywise, ο ανατριχιαστικός κλόουν από το μυθιστόρημα του Stephen King το 1986 «It». (Αυτός ο χαρακτήρας εμφανίστηκε πιο πρόσφατα σε δύο ταινίες το 2017 και το 2019 , με τον Bill Skarsgård στον πρωταγωνιστικό ρόλο.)
Ωστόσο, κάποιοι φοβούνται τον Ronald McDonald, τη μασκότ της αλυσίδας γρήγορου φαγητού, και δεν έχει σκοπό να σας τρομάξει. Αυτό υποδηλώνει ότι μπορεί να υπάρχει κάτι πιο θεμελιώδες σχετικά με τον τρόπο που φαίνονται οι κλόουν που αναστατώνει τους ανθρώπους.
Στην πραγματικότητα, ο ισχυρότερος παράγοντας που εντοπίστηκε ήταν τα κρυμμένα συναισθηματικά σήματα, υποδηλώνοντας ότι για πολλούς ανθρώπους, ο φόβος των κλόουν πηγάζει από το ότι δεν μπορούν να δουν τις εκφράσεις του προσώπου τους λόγω του μακιγιάζ τους.
Δεν μπορούμε να δούμε τα «αληθινά» πρόσωπά τους και επομένως δεν μπορούμε να κατανοήσουμε τη συναισθηματική τους πρόθεση. Έτσι, για παράδειγμα, δεν ξέρουμε αν έχουν συνοφρυωμένο ή αυλακωμένο φρύδι, που θα έδειχνε θυμό.
Το να μην μπορούμε να ανιχνεύσουμε τι σκέφτεται ένας κλόουν ή τι μπορεί να κάνει στη συνέχεια, κάνει μερικούς από εμάς να αγανακτούμε όταν βρισκόμαστε κοντά τους.
Αυτή η έρευνα έδωσε μερικές νέες γνώσεις σχετικά με το γιατί οι άνθρωποι φοβούνται τους κλόουν – ακόμα περισσότερα ερωτήματα παραμένουν.
Για παράδειγμα, αν το μακιγιάζ που καλύπτει τα συναισθήματα προκαλεί φόβο, οι άνθρωποι που έχουν ζωγραφισμένα τα πρόσωπά τους δημιουργούν επίσης το ίδιο αποτέλεσμα; Ή υπάρχει κάτι πιο συγκεκριμένο σχετικά με το μακιγιάζ των κλόουν που προκαλεί αυτόν τον φόβο;
Αυτό είναι τώρα το επίκεντρο της συνεχιζόμενης έρευνας των μελετητών.