Ο Νοέμβρης, που ήδη βαδίζουμε προς το τέλος του, είναι ο μήνας των πολλών και των μεγάλων γιορτών.
Αρχίζει με τον εορτασμό των Αγίων Αναργύρων και τελειώνει με τον πρωτόκλητο μαθητή και προστάτη της Πάτρας, τον Άγιο Ανδρέα, ο οποίος φέρνει την κακοκαιρία και την βαρυχειμωνιά.
Ανάμεσα σ’ αυτές τις γιορτές και κάμποσες άλλες, μικρές και μεγάλες, προσπαθούν να δώσουν φως στην ημέρα, που όλο και μικραίνει, δίνοντας το κυριαρχικό σκήπτρο στο σκοτάδι και αναγκάζουν νοικοκυρές και ζαχαροπλάστες να βρίσκονται σε φούρια, θέλοντας να εξυπηρετήσουν όλους αυτούς, τους πολυάριθμους, οι οποίοι, κατά την ορθόδοξη παράδοση, γιορτάζουν την γενέθλια ημέρα τους, όταν τιμάται η μνήμη του αγίου που έχουν το όνομά του.
Οι Άγγελοι πρώτα και οι Μιχάληδες, αλλά μαζί τους πρόσφατα και ξενοφερμένα και οι Σταμάτηδες, μετά οι σπάνιοι Φίλιπποι ή Θιλίπποι, όπως τους λέει ο ζακυνθινός λαός και η τοπική μας προφορά και προσφορά, οι Αγγέλικες λίγο αργότερα, δίχως πια να ονομάζονται, δυστυχώς, Άντζολες ή Αντζολίνες, οι Κατερίνες πολύ κοντά, οι Στέλιοι την επομένη και τέλος οι Αντρέηδες και οι Αντριάνες, οι οποίες ενώ συχνά γίνονται Ντιάνες, αποφεύγουν το Δωδεκάθεο και επιμένουν χριστιανικά.
Βέβαια υπάρχουν και τα πιο ασυνήθιστα στη Ζάκυνθο: Αργύρης, Κοσμάς, Δαμιανός, Μηνάς, Χρυσόστομος, Ματθαίος και το πρόσφατο Νεκτάριος, αλλά αυτά έρχονται σε δεύτερη μοίρα και είναι εξαιρέσεις και όχι κανόνας, όπως τα περισσότερα από τα προηγούμενα.
Γι’ αυτό και οι ημέρες της γιορτής τους εκτός από μειωμένη γιορταστική κίνηση, στερούνται και λαογραφικής παράδοσης στην ιδιαίτερη πατρίδα μας, που κάποτε ήταν, κατά την σοφή ρήση του Διον. Ρώμα «η Ανατολή της Δύσης και η Δύση της Ανατολής».
Μεγαλύτερη γιορτή του μήνα, αλλά και μια από τις σημαντικότερες του ενιαυτού είναι αυτή των Εισοδίων της Θεοτόκου, στις 21 του Νοέμβρη, την οποία ο λαός μας, εύστοχα και ποιητικά ονομάζει «της Κυρίας των Αγγέλων» και την τιμά με ιδιαίτερη ευσέβεια και ξεχωριστή λαμπρότητα.
Η ιδιαιτερότητα της γιορτής δεν σταματά εκεί. Ενώ σε ολόκληρο τον ελληνικό χώρο σ’ αυτήν την γιορτή γιορτάζουν οι Μαρίες και μάλιστα αυτές που είναι ανύπαντρες – οι παντρεμένες γιορτάζουν, όπως και σε μας, τον δεκαπενταύγουστο – στο νησί μας, τη Ζάκυνθο έχουν τα ονομαστήριά τους οι Αγγέλικες και αυτές έχουν την τιμητική τους. Πιθανόν αυτή η διαφορετικότητα, σωτήρια όπως και να το κάνουμε, όπως και όλες οι άλλες, προέρχεται από την τοπική ονομασία της γιορτής, μια και το «Κυρία των Αγγέλων» είναι πιο κοντά στο θηλυκό γένος από το «Άγγελος» και οι Ταξιάρχες παραμένουν στην αρσενική εκδοχή του ονόματος, αφού με τα ξίφη και τα κοντάρια τους επιβάλουν μια καθαρή ανδροπρέπεια και μια πολεμική διάθεση.
Μα και για την νεότερη, την μετασεισμική Ζάκυνθο η «Κυρία των Αγγέλων» είναι ένα σύμβολο και μια παραδειγματική ανάμνηση. Ξαναχτισμένη η εκκλησία της στην ίδια θέση και με τα ίδια της τα αγκωνάρια, μετά την πολλαπλή θεομηνία του Αυγούστου του 1953, θυμίζει την κάποτε καλαισθησία μας και υπογραμμίζει την τωρινή ευθύνη μας.