Σας έχει τύχει να δώσετε ένα δώρο τα Χριστούγεννα που εσείς θεωρήσατε τέλειο, μόνο και μόνο για να μάθετε ότι ο παραλήπτης δεν είχε την ίδια γνώμη; Δεν είστε οι μόνοι. Οι δωρητές και οι παραλήπτες έχουν συχνά αναντίστοιχες προσδοκίες για το τι είναι ένα καλό δώρο, σύμφωνα με έρευνες ψυχολογίας και μάρκετινγκ.
Οι καταναλωτές θα ξοδέψουν έως δισεκατομμύρια αυτή την εορταστική περίοδο ανά τον κόσμο, αλλά σχεδόν το 20% από αυτά θα επιστραφούν, σύμφωνα με τα σωματεία των εμπόρων.
Αν και η εύρεση του τέλειου δώρου εξαρτάται από πολλούς παράγοντες – το πλαίσιο της ανταλλαγής, καθώς και το είδος και την εγγύτητα της σχέσης – η έρευνα για τα δώρα μπορεί να προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με το πού ακριβώς οι άνθρωποι κάνουν το… παραστράτημα και πώς να γίνουν καλύτεροι στις αγορές τους.
Ακολουθούν 12 τεκμηριωμένες προτάσεις, που συνέλεξε η Washington Post, για να εκτιμηθεί το δώρο σας, που βασίζονται σε επιστημονικές μελέτες.
Σκεφτείτε πέρα από τη στιγμή που προσφέρετε το δώρο
Όσοι αγοράζουν δώρα τείνουν να επικεντρώνονται στη στιγμή που το παραδίδουν – το ξετύλιγμα, το βλέμμα της έκπληξης – γεγονός που οδηγεί πολλούς στο να δίνουν πρωτότυπα αντικείμενα, σύμφωνα με σχετική έρευνα.
Αλλά οι παραλήπτες συχνά θέλουν απλά χρήσιμα και αξιόπιστα δώρα, αντί για μια μεγάλη επίδειξη.
Επικεντρωθείτε περισσότερο στο να σκέφτεστε «πότε το άτομο θα χρησιμοποιήσει το δώρο σε αντίθεση με την ανταλλαγή», πρότεινε ο Julian Givi, αναπληρωτής καθηγητής Μάρκετινγκ στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Βιρτζίνια.
Μια καφετιέρα, για παράδειγμα, θα εκτιμηθεί πιθανώς περισσότερο μακροπρόθεσμα από μια συσκευή φοντύ.
Δώστε τους τα Χριστούγεννα αυτό που θέλουν
Οι άνθρωποι τείνουν να θέλουν να εκπλήσσουν και να σκέφτονται πρωτότυπες ιδέες, αλλά οι έρευνες δείχνουν πως οι παραλήπτες εκτιμούν περισσότερο τα δώρα που ζητούν οι ίδιοι, επειδή τα θεωρούν πιο προσεγμένα.
Επιπλέον, ενώ και στους παραλήπτες αρέσει να εκπλήσσονται, το ίδιο το δώρο έχει επίσης σημασία.
Αν «λάβουν αυτό που ζήτησαν, εξακολουθούν να είναι αρκετά χαρούμενοι, επειδή παίρνουν κάτι που θέλουν», τόνισε ο Evan Polman, αναπληρωτής καθηγητής Μάρκετινγκ στη Σχολή Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin.
Με άλλα λόγια, αν ένα παιδί ζητήσει από τον Άγιο Βασίλη ένα συγκεκριμένο πατίνι, αλλά εσείς αγοράσετε ένα άλλο είδος πατίνι, ποια επιλογή νομίζετε ότι είναι καλύτερη; Μάλλον η δική του…
Δώστε πράγματα που χρησιμοποιείτε εσείς οι ίδιοι
Οι άνθρωποι τείνουν να αποφεύγουν να δίνουν δώρα που έχουν οι ίδιοι στην κατοχή τους, από φόβο ότι αυτό θα υποτιμούσε τη μοναδικότητα των αντικειμένων και των ίδιων, όπως διαπιστώθηκε σε μελέτη του 2020.
Αλλά το να δίνετε κάτι που χρησιμοποιείτε εσείς οι ίδιοι, όχι μόνο προσθέτει μια επιβεβαίωση της ποιότητας, αλλά μπορεί επίσης να κάνει ένα συνηθισμένο δώρο να φαίνεται πιο ιδιαίτερο από τον παραλήπτη και εκείνον να αισθάνεται πιο κοντά σας.
Εφόσον το δώρο δεν απομακρύνεται πολύ από τα ενδιαφέροντα του παραλήπτη – το να δώσετε μια αθλητική φανέλα σε ένα άτομο που δεν έχει κλίση στα σπορ, σίγουρα δεν θα σκορπίσει χαρά – η απλή δήλωση «αγόρασα το ίδιο πράγμα για τον εαυτό μου» μπορεί να οδηγήσει στο να γίνει το δώρο αυτό ένας κοινός δεσμός.
Αγοράστε συναισθηματικά δώρα
Γίνετε συναισθηματικοί και ευαίσθητοι. Δώρα όπως λευκώματα και φωτογραφικά άλμπουμ, που θυμίζουν στους αγαπημένους σας τις όμορφες αναμνήσεις και τις σχέσεις σας, μπορούν να τους χαρίσουν ευτυχία για τα επόμενα χρόνια.
Οι άνθρωποι τείνουν να αρέσκονται στο να λαμβάνουν συναισθηματικά δώρα, αλλά εκείνοι που τα προσφέρουν, όταν αποφασίζουν μεταξύ τού να δώσουν ένα πιο «επιφανειακό» δώρο ή ένα συναισθηματικό, αποφεύγουν τον συναισθηματισμό λόγω του φόβου μήπως κάνουν λάθος.
Ωστόσο, οι έρευνες απέδειξαν πως τα πιο συναισθηματικά δώρα είναι πάντα αυτά που προκαλούν το μεγαλύτερο χαμόγελο στο πρόσωπο των ανθρώπων.
Να προσφέρετε εμπειρίες
Οι εμπειρίες τείνουν να μας κάνουν πιο ευτυχισμένους από ό,τι τα υλικά αγαθά που αγοράζουμε για τον εαυτό μας – αυτό που οι ερευνητές καταναλωτών έχουν ονομάσει «βιωματικό πλεονέκτημα». Το ίδιο μοτίβο ισχύει και για τα δώρα που δίνουμε.
Ωστόσο, δεν δίνουμε δώρα που βασίζονται σε εμπειρίες τόσο συχνά όσο θα ήθελαν οι άλλοι, όπως διαπίστωσε μια μελέτη του 2021.
Τα βιωματικά δώρα, όπως εισιτήρια για μια συναυλία, μαθήματα μαγειρικής ή ένα Σαββατοκύριακο σε ένα καταφύγιο, μπορούν επίσης να ενισχύσουν περισσότερο τους δεσμούς της σχέσης μας.
Μια μελέτη ανέφερε ότι οι άνθρωποι που λαμβάνουν ένα βιωματικό δώρο τείνουν να αισθάνονται πιο κοντά στον δωρητή απ’ ό,τι όταν παίρνουν ένα υλικό δώρο.
Δώρα σε απροσδόκητες στιγμές
Ενώ τείνουμε να δίνουμε δώρα για ειδικές περιστάσεις – Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, γενέθλια, αποφοιτήσεις – τα δώρα που προσφέρουμε χωρίς αφορμή εκτιμώνται ακόμη περισσότερο από τους παραλήπτες.
Έρευνα διαπίστωσε ότι μια δωροκάρτα αξίας 5 ευρώ σε μια τυχαία ημέρα ήταν το ισοδύναμο ευτυχίας μιας δωροκάρτας αξίας 50 ευρώ σε γενέθλια!
Όχι στα δώρα της τελευταίας στιγμής
Το να περιμένετε μέχρι την τελευταία στιγμή για να σκεφτείτε και να πάρετε δώρα κάνει το όλο εγχείρημα πιο αγχωτικό και πιο δύσκολο να γίνει σωστά.
Οι μελέτες λένε πως για να είναι καλός κανείς στο να κάνει δώρα, πρέπει να δώσει στον εαυτό του αρκετό χρόνο.
Δεν είναι κακή ιδέα, μάλιστα, αν κρατάτε σημειώσεις για το τι έχουν πει οι επίδοξοι παραλήπτες ότι τους άρεσε, αρκετά νωρίτερα από τη στιγμή που θα τους προσφέρετε το δώρο.
Το ακριβότερο δώρο δεν είναι απαραίτητα και το καλύτερο
Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι όσο πιο ακριβό είναι ένα δώρο, τόσο πιο προσεγμένο είναι και τόσο πιο ευγνώμονες θα είναι οι παραλήπτες. Αλλά η έρευνα δείχνει πως οι παραλήπτες ενδιαφέρονται περισσότερο για τη συνολική ποιότητα του δώρου.
Μια μελέτη του 2023, που διεξήγαγαν ο Polman και οι συνεργάτες του, δείχνει ότι τείνουμε να ξοδεύουμε τον προϋπολογισμό του δώρου που έχουμε ορίσει για κάποιον άλλον, ενώ προσπαθούμε να είμαστε κάτω από τον προϋπολογισμό όταν αγοράζουμε για τον εαυτό μας.
Αν βρείτε το τέλειο δώρο και «αν είναι σε έκπτωση, δεν πρέπει να αισθάνεστε άσχημα», συμβουλεύει ο Polman. «Δεν θα πρέπει να αισθάνεστε ότι πρέπει να ξοδέψετε περισσότερα χρήματα μόνο και μόνο επειδή έχετε προϋπολογίσει περισσότερα».
Μην φοβάστε να σπάσετε κάποιες νόρμες
Μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι οι παραλήπτες απολαμβάνουν να δέχονται παρεμφερή δώρα αν τους άρεσαν και στο παρελθόν, μεταχειρισμένα ή ακόμη και… μέρος του δώρου, όπως η πληρωμή ενός ποσού σε μια λίστα (γιορτινή ή γαμήλια).
Για τον παραλήπτη, οι νόρμες έχουν λιγότερη σημασία από το αν θέλει το δώρο, όπως δείχνουν οι έρευνες.
Μην υπερσυσκευάζετε το δώρο
Για να σηματοδοτήσουν την ευσυνειδησία τους ή για να κατευνάσουν ένα επιλεκτικό άτομο, οι άνθρωποι πιστεύουν ότι η συσκευασία του δώρου καθιστά πιο πιθανό να το δεχτούν καλά, διαπιστώνει έρευνα.
Αλλά είναι δυνατόν να το παρακάνετε. Μια μελέτη του 2024 διαπίστωσε ότι η υπερσυσκευασία ενός δώρου κάνει τον παραλήπτη να πιστεύει πως ο δωρητής είναι λιγότερο προσεκτικός, όχι περισσότερο.
Μην είστε λιγότερο ευαίσθητοι αφού δώσετε το δώρο
Όταν σκεφτόμαστε τα δώρα, συνήθως έχουμε στο μυαλό μας την ανταλλαγή, ειδικά σε περιστάσεις όπως τα Χριστούγεννα ή άλλες γιορτές. Ωστόσο, αυτό μπορεί να αλλάξει τη συμπεριφορά των δωρητών προς το χειρότερο.
Σε μια μελέτη του 2021, οι ερευνητές διαπίστωσαν πως οι άνθρωποι είχαν την τάση να συμπεριφέρονται πιο εγωιστικά και λιγότερο προσεκτικά μετά την προσφορά δώρων.
Αλλά το να προσφέρει κανείς ένα δώρο, δεν σημαίνει πως πρέπει να είναι λιγότερο δοτικός μετά.
Μην αγχώνεστε πολύ
Το ίδιο το δώρο μπορεί να μην έχει τόση σημασία όσο το να δείξετε πως τη σημασία που έχει για εσάς ο παραλήπτης.
Αν σηματοδοτείτε ότι νοιάζεστε γι’ αυτούς, στο τέλος της ημέρας, τις περισσότερες φορές, τα πράγματα θα πάνε καλά και θα απολαύσουν το δώρο πολύ περισσότερο.
