Τα ξαφνικά και ακραία μετεωρολογικά γεγονότα επηρέασαν σημαντικά τις τελευταίες ελαιοκομικές σεζόν σε όλη την Ιταλία και ειδικότερα στην Τοσκάνη. Το κρύο ή τα κύματα καύσωνα κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας έχουν θέσει σε κίνδυνο την καρπόδεση, μειώνοντας σημαντικά τις αποδόσεις.
Φέτος, οι καιρικές συνθήκες ήταν ευνοϊκές στη φάση της ανθοφορίας, οδηγώντας σε καλή καρπόδεση και φορτίο καρπού, αλλά αργότερα, στη φάση της ελαιοποίησης, οι υψηλές θερμοκρασίες και η έντονη ηλιοφάνεια προκάλεσαν στρες στα φυτά, επηρεάζοντας αρνητικά τον μεταβολισμό τους.
Όπως ανέφερε ο γεωπόνος Paolo Granchi, διευθυντής του συνεταιρισμού Sapori d’Olio, τα κλιματικά φαινόμενα πλέον επηρεάζουν την παραγωγικότητα της ελιάς περισσότερο από τα φυτοπαθολογικά προβλήματα. Οι βροχές εστιάζονται σε σύντομα χρονικά διαστήματα, ενώ η αύξηση των θερμοκρασιών καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, και κυρίως το καλοκαίρι, έχει σοβαρές επιπτώσεις στην παραγωγή.
Στο Ντονοράτικο, πόλη στη Τοσκάνη, παραδείγματος χάρη, ενώ πριν από 15 χρόνια οι ημέρες με θερμοκρασίες πάνω από 32 βαθμούς άγγιζαν τις 28, το 2024 έφτασαν τις 60. Οι θερμοκρασίες πάνω από 32 βαθμούς αποτελούν κρίσιμο όριο, καθώς εκτός από την επίδραση στη φωτοσύνθεση, σταματούν επίσης τη συσσώρευση λαδιού στις ελιές.
Όμως η ξηρασία και οι υψηλές θερμοκρασίες δεν είναι τα μόνα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελαιοκαλλιέργεια. Υπάρχει ένας τρίτος παράγοντας, η ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας. Αυξημένα επίπεδα ακτινοβολίας προκαλούν στρες στα φυτά, παρόμοιο με τις επιπτώσεις της ζέστης και της ξηρασίας, και αυτά τα φαινόμενα συχνά συνυπάρχουν.
Ο Riccardo Gucci, καθηγητής Δενδροκαλλιέργειας στο Πανεπιστήμιο της Πίζας και Πρόεδρος της Εθνικής Ακαδημίας Ελιών και Ελαίων, τονίζει τη σημασία της κατανόησης της αντίδρασης των ελαιόδεντρων και των διάφορων ποικιλιών σε αυτούς τους τρεις τύπους στρες. «Είναι ζωτικής σημασίας να γνωρίζουμε όχι μόνο ποια ποικιλία να φυτέψουμε, αλλά και πώς να προσαρμόσουμε τις γεωπονικές πρακτικές», εξηγεί.
Ένα πείραμα που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο της Πίζας, ως μέρος των επιστημονικών ερευνητικών προγραμμάτων για το Xylella fastidiosa, συνέκρινε την ποικιλιακή συμπεριφορά του FS17 (Favolosa) και του Leccino, υπό συνθήκες συνδυασμένου στρες, θερμοκρασίας και ξηρασίας. Τα αποτελέσματα φυσικά, έδειξαν σημαντικές διαφορές: το Leccino, ενώ στην αρχή αντισταθμίζε το στρες ανοίγοντας τα στομάτια και αυξάνοντας την διαπνοή, τελικά υφίσταντο μη αναστρέψιμο μαρασμό αν το στρες συνεχιστεί. Αντίθετα, το FS17 αντιδρά πιο συντηρητικά, μειώνοντας τη φωτοσυνθετική δραστηριότητα, επιτρέποντάς του να αντέξει το στρες για μεγαλύτερο διάστημα.
Η κλιματική αλλαγή δεν επηρεάζει μόνο την παραγωγή, αλλά και την ποιότητα του ελαιόλαδου. Οι συνδυασμένες αντίξοες συνθήκες θερμοκρασία, φως και ξηρασία οδηγούν στο «ψήσιμο» της ελιάς, γεγονός που αλλοιώνει την ποιότητα του ελαιολάδου, προκαλώντας ένα μη ισορροπημένου προφίλ αλλά μερικές φορές και αύξηση των δεικτών οξείδωσης. Παρά τη μεγάλη ποσότητα ελιών, οι αποδόσεις σε ελαιοπαραγωγή συχνά μειώνονται, αυξάνοντας το κόστος παραγωγής και επηρεάζοντας αρνητικά τους παραγωγούς.
Με πληροφορίες από teatronaturale.it
