Γενικά, από τη στιγμή που το ελαιοτριβείο είναι μία επιχείρηση (φυσικό ή νομικό πρόσωπο) με κύρια δραστηριότητα την παροχή έκθλιψης ελαιοκάρπου παρέχει τις υπηρεσίες της στους παραγωγούς. Ο τρόπος πληρωμής της υπηρεσίας αυτής γίνεται είτε σε χρήμα είτε σε είδος.
Είθισται ο μεγαλύτερος όγκος ελαιοτριβείων ανά την επικράτεια της χώρας να αποζημιώνεται την παροχή υπηρεσίας τους σε είδος κρατώντας το δικαίωμα αγοράς αντίστοιχης ποσότητας ελαιολάδου. Επομένως, πρέπει να εκδώσει τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών και να λάβει τιμολόγιο αγοράς για την ποσότητα του ελαιολάδου. Σύμφωνα, εξάλλου, με διευκρινιστικές οδηγίες της ΑΑΔΕ από τον Μάρτιο του 2024, «στην περίπτωση που το εκθλιπτικό δικαίωμα του ελαιοτριβείου καταβάλλεται σε είδος (ποσοστό επί του παραχθέντος ελαιολάδου) από τους αγρότες-παραγωγούς του ειδικού ή του κανονικού καθεστώτος ΦΠΑ για την παροχή υπηρεσιών προς αυτούς θεωρείται ότι συνίσταται ανταλλαγή υπηρεσιών με αγαθά και εφαρμόζεται ο συντελεστής που ισχύει επί των υπηρεσιών για τη γεωργική παραγωγή 13% από 1.7.2017».
Τα φυσικά πρόσωπα που εντάσσονται στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ έχουν την υποχρέωση τήρησης λογιστικών στοιχείων και διαβίβασης παραστατικών εσόδων στην πλατφόρμα
του MyData
Κατά συνέπεια, δημιουργούνται τρεις περιπτώσεις, τις οποίες αναλύουν στην «ΥΧ» οι φοροτεχνικοί-λογιστές της εταιρείας MYFINANCES, Χρήστος Βασιλόπουλος και Αριστέα Αποστολοπούλου, με έδρα την Αμαλιάδα Ηλείας:
-
Ελαιοτριβείο που παράγει ελαιόλαδο για λογαριασμό αγρότη κανονικού καθεστώτος
Τα φυσικά πρόσωπα που εντάσσονται στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ έχουν την υποχρέωση τήρησης λογιστικών στοιχείων και διαβίβασης παραστατικών εσόδων στην πλατφόρμα του MyData, καθώς και στον χαρακτηρισμό των εξόδων τους στη συγκεκριμένη πλατφόρμα, υποχρεούνται σε έκδοση παραστατικού πώλησης για τα αγροτικά προϊόντα που πωλούν. Τις περισσότερες φορές βέβαια το ελαιοτριβείο κάνει αυτοτιμολόγηση (δηλαδή αναλαμβάνει την έκδοση του τιμολογίου πώλησης για λογαριασμό του παραγωγού κανονικού καθεστώτος ΦΠΑ βάσει ΠΟΛ. 1003/31.12.2014). Το ελαιοτριβείο για τις υπηρεσίες που παρέχει σε είδος υποχρεούται και αυτό σε έκδοση τιμολογίου παροχής υπηρεσιών.
-
Ελαιοτριβείο που παράγει ελαιόλαδο για λογαριασμό αγρότη ειδικού καθεστώτος
Τα φυσικά πρόσωπα που εντάσσονται στο ειδικό καθεστώς ΦΠΑ δεν έχουν την υποχρέωση τήρησης λογιστικών στοιχείων και, κατά συνέπεια, την έκδοση του παραστατικού πώλησης την αναλαμβάνει μέσω τιμολογίου αγοράς με απαλλαγή ΦΠΑ (αρ. 41 ν. 2859/2000) το ίδιο το ελαιοτριβείο. Με τη σειρά του, το ελαιοτριβείο για τις υπηρεσίες που παρέχει σε είδος (σ.σ. έκθλιψη ελαιοκάρπου), υποχρεούται σε έκδοση τιμολογίου με ΦΠΑ.
Σύμφωνα με την ΑΑΔΕ (Μάρτιος του 2024), «η ποσότητα του ελαιολάδου που λαμβάνει ως αμοιβή σε είδος ο εκμεταλλευτής του ελαιοτριβείου από τον αγρότη του ειδικού καθεστώτος και εκδίδει τίτλο κτήσης προς αυτόν:
- Δεν επιβαρύνεται με ΦΠΑ, ως παράδοση αγροτικών προϊόντων από αγρότη του ειδικού καθεστώτος. Το στοιχείο (τίτλος κτήσης) που εκδίδει ο εκμεταλλευτής ελαιοτριβείου προς τον αγρότη του ειδικού καθεστώτος αποτελεί γι’ αυτόν δικαιολογητικό επιστροφής ΦΠΑ, με βάση κατ’ αποκοπή συντελεστή, σύμφωνα με την αριθ. Α. 1029/2023 Απόφαση.
- Επιβαρύνεται με ΦΠΑ 13%, ως παράδοση αγροτικών προϊόντων από αγρότη του κανονικού καθεστώτος».
Παράδειγμα
Αγρότης του ειδικού καθεστώτος αναθέτει σε ελαιοτριβείο την έκθλιψη ελαιών. Το ελαιοτριβείο, μετά το πέρας της έκθλιψης, παραδίδει στον αγρότη το λάδι. Αν ο αγρότης αποφασίσει να καταβάλει το τίμημα για το εκθλιπτικό δικαίωμα του ελαιοτριβείου με λάδι, τότε το ελαιοτριβείο εκδίδει τίτλο κτήσης για το λάδι χωρίς ΦΠΑ. Η εν λόγω αξία συνυπολογίζεται για την επιστροφή ΦΠΑ του αγρότη με τον κατ’ αποκοπή συντελεστή 6%.
Σύμφωνα με τους κ.κ. Βασιλόπουλο και Αποστολοπούλου, «και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις (Α και Β) μπορεί να γίνει συνένωση τιμολογίων αναγράφοντας λεπτομερώς όλες τις απαιτούμενες πληροφορίες σε περίπτωση φορολογικού ελέγχου».
-
Ελαιοτριβείο που παράγει ελαιόλαδο για λογαριασμό ιδιώτη
Οι ιδιώτες πρέπει να ενημερώσουν εγκαίρως το ελαιοτριβείο ότι δεν θέλουν να πληρώσουν την υπηρεσία σε είδος –ως ποσοστό δηλαδή επί της παραγόμενης ποσότητας ελαιολάδου–, αλλά μετρητοίς, και εάν δε μπορεί να τους εξυπηρετήσει με αυτόν τον τρόπο, καλό θα ήταν να απευθυνθούν σε άλλον ελαιοτριβέα, διότι το συγκεκριμένο θα προβεί σε έκδοση τιμολογίου αγοράς και στη συνέχεια θα πρέπει ο ιδιώτης να ενταχθεί στο ειδικό καθεστώς ΦΠΑ, κάνοντας έναρξη στην αρμόδια ΔΟΥ, ώστε να υποβάλει στο έντυπο Ε3 το έσοδό του από την πώληση ελαιολάδου.
