Η τουριστική ανάπτυξη της Βυτίνας και η ανάδειξή της σε κορυφαίο ορεινό προορισμό της χώρας μας για φθινοπωρινά, χειμερινά και ανοιξιάτικα ταξίδια, είχε ως αποτέλεσμα να γίνουν ευρύτερα γνωστές οι φυσικές ομορφιές του βουνού Μαίναλο. Κάθε χρόνο, λοιπόν, είναι πολλοί οι επισκέπτες που διασχίζουν τα δάση πεύκων, ελάτων και καστανιών, ανακαλύπτοντας στην πορεία και τα μικρά, λιγότερο γνωστά χωριά της περιοχής.
Ένα τέτοιο χωριουδάκι, τμήμα του σημερινού Δήμου Βυτίνας, είναι και η Λάστα (καμιά φορά αναγράφεται και σαν Λάστας, γένους αρσενικού), χτισμένη σε υψόμετρο 1.072 μέτρων στις καταπράσινες πλαγιές του Μαινάλου. Σε παλιότερα χρόνια ξέρουμε ότι ήταν ένα ιδιαιτέρως ανθηρό κεφαλοχώρι με πληθυσμό χιλιάδων ατόμων, πλέον, όμως, αριθμεί μόλις 10 μόνιμους κατοίκους –σύμφωνα με την απογραφή του 2011.
Η Λάστα απέχει 25 χιλιόμετρα από τη Δημητσάνα και 62 χιλιόμετρα από την Τρίπολη και θεωρείται ένα από τα ορεινότερα χωριά στην Αρκαδία, ενώ έχει κι επισήμως χαρακτηριστεί ως «παραδοσιακός οικισμός». Τον βρίσκει εύκολα όποιος κάνει τη διαδρομή από Βαλτεσινίκο προς Μαγούλιανα, ακριβώς πάνω από τη Μονή Κερνίτσας (στα βορειοδυτικά της).
Σημειώστε, μάλιστα, ότι είναι και η ίδια η διαδρομή μαγευτική, καθώς κινείστε στις δασώδεις πλαγιές του Μαινάλου, απολαμβάνοντας θαυμάσια θέα προς το υψίπεδο της Βυτίνας και βλέποντας στο βάθος τους ορεινούς όγκους του Χελμού και του Ερύμανθου. Στον δε δρόμο θα περάσετε και από τον λεγόμενο «Βράχο του Κολοκοτρώνη» –μια ιδιαίτερη γεωλογική απόφυση.
Οι απαρχές της Λάστας χάνονται στον χρόνο, πάντως είμαστε σίγουροι ότι υπήρχε το 1693 –ίσως για κάμποσους αιώνες, ήδη. Το 1821 τη βρίσκουμε να μετέχει ενεργά στον επαναστατικό αναβρασμό, βγάζοντας διάφορους καπεταναίους, μεταξύ των οποίων και τον Γεώργιο Παπαζαφειρόπουλο, τον στρατιωτικό ιερέα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Γι’ αυτό, αλλά και λόγω του θανάτου του ανιψιού του σε ελληνική ενέδρα, ο περίφημος Αιγύπτιος πασάς Ιμπραήμ την έκαψε δύο φορές το 1826, αφήνοντας μονάχα ένα σπίτι όρθιο. Κατά τις δεκαετίες του 1950 και 1960 οι Λασταίοι άρχισαν βαθμιαία να μεταναστεύουν προς τον κάμπο, την Τρίπολη ή την Αθήνα, με αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά ο πληθυσμός του χωριού, που επί Τουρκοκρατίας υπολογίζεται ότι ίσως αριθμούσε και 2.500 άτομα.
Φτάνοντας τώρα στη σημερινή Λάστα, δεν πρέπει να περιμένετε πολλά. Το μικρό χωριό δεν διαθέτει τουριστικές υποδομές ή ταβέρνες, αν και υπάρχει η δυνατότητα διαμονής για όσους το επιθυμούν, εφόσον λειτουργεί ο ξενώνας της κοινότητας που στεγάζεται στο παλιό Δημοτικό Σχολείο. Οι περισσότεροι λοιπόν από όσους έρχονται εδώ επισκέπτονται τον οικισμό κυρίως για τη βόλτα, προγραμματίζοντας μια ημερήσια εκδρομή στην περιοχή της –είτε ξεκινώντας από την Τρίπολη, είτε από τη Βυτίνα.
Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι το τοπίο θα σας αποζημιώσει, αφού θα βρείτε ένα χωριουδάκι μέσα στο πράσινο, με πετρόκτιστα σπίτια και φροντισμένες βρύσες με άφθονα τρεχούμενα νερά (τροφοδοτούμενα από τις γύρω πηγές), το οποίο διαθέτει και θαυμάσια θέα προς τη Βυτίνα. Κοντά στην όμορφη πλατεία θα δείτε τη βρύση Αφεντική, αξίζει όμως να αναζητήσετε και τη βρύση του Μπασιάκου ή τη λεγόμενη βρύση του Παύλου.
Πέραν της φύσης, όμως, εδώ θα δείτε κι ένα από τα πιο ξεχωριστά αξιοθέατα σε όλη την ορεινή Αρκαδία: στην πλατεία, κάτω από αιωνόβια πλατάνια και δίπλα ακριβώς στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου –χτίστηκε το 1876, όταν το χωριό ήταν ακόμα ακμαίο– στέκεται το παραδοσιακό καφενείο «Ο Άη-Γιώργης», το οποίο είναι αυτοεξυπηρετούμενο (self-service, δηλαδή, δίχως καφετζή ή προσωπικό).
Έτσι, με μόνη υποχρέωση να διατηρήσετε τον χώρο του καθαρό, μπορείτε να φτιάξετε τον καφέ σας, να δοκιμάσετε τα νόστιμα λουκούμια του, να παίξετε χαρτιά ή και τάβλι και να χαζέψετε τα παλιά όπλα και τις παλιές φωτογραφίες στους τοίχους, όπως και τα πορτρέτα διαφόρων αγωνιστών της Επανάστασης του 1821. Φεύγοντας, κατόπιν, αφήνετε ό,τι θέλετε σε χρήματα (κι αν επιθυμείτε) στον κουμπαρά πλάι στον πάγκο της κουζίνας, ο οποίος χρησιμεύει ως άτυπο «ταμείο» (φέρει και σχετική επιγραφή).
Το 1821, βέβαια, το κτήριο δεν λειτουργούσε ως καφενείο. Υπήρχε ωστόσο ως ισόγειο κτίσμα. Μαρτυρείται μάλιστα ότι ήταν εκεί όπου διέμεινε ο Ιμπραήμ, καθώς πραγματοποιούσε το καταστροφικό πέρασμά του από την περιοχή, στοχεύοντας στην καταστολή κάθε επαναστατικής δραστηριότητας.
