Το «φαινόμενο του στρατιώτη που επιστρέφει» είναι ένα φαινόμενο που υποδηλώνει ότι περισσότερα αγόρια γεννιούνται αμέσως μετά τους πολέμους, απ’ ότι κορίτσια.
Αυτή η επίδραση είναι ένας από τους πολλούς παράγοντες που επηρεάζουν την αναλογία των ανθρώπινων φύλων. Ήταν ιδιαίτερα αισθητό παγκοσμίως κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους.
Το φαινόμενο παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το 1883 από τον Carl Düsing του Πανεπιστημίου της Jena, ο οποίος πρότεινε ότι ήταν μια φυσική ρύθμιση της τάξης πραγμάτων. Γράφοντας το 1899, ένας Αυστραλός γιατρός, ο Arthur Davenport, χρησιμοποίησε τα ευρήματα του Düsing για να υποθέσει ότι η αιτία ήταν η διαφορά μεταξύ της συγκριτικής κακής υγείας των στρατευμάτων που επέστρεφαν σε σύγκριση με την καλή υγεία των συντρόφων τους.
Έρευνα που δημοσιεύτηκε το 1954 από τους Brian MacMahon και Thomas F. Pugh έδειξε ότι η αναλογία των φύλων των γεννήσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες είχε εμφανίσει μια αξιοσημείωτη αύξηση υπέρ των αγοριών μεταξύ 1945 και 1947, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, με κορύφωση το 1946.
Το 2007, ο Kanazawa Satoshi δημοσίευσε μια εργασία θεωρώντας ότι το αποτέλεσμα οφείλεται στο «το γεγονός ότι οι ψηλότεροι στρατιώτες είναι πιο πιθανό να επιβιώσουν από τη μάχη και ότι οι ψηλότεροι γονείς είναι πιο πιθανό να έχουν γιους». Αυτό βασίστηκε στην έρευνά του για τα αρχεία του βρετανικού στρατού από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, τα οποία έδειξαν ότι «οι επιζώντες στρατιώτες ήταν κατά μέσο όρο περισσότερο από 3,33 εκ. ψηλότεροι από τους πεσόντες στρατιώτες».
Η Valerie Grant το απέδωσε στην αλλαγή των ορμονικών επιπέδων των γυναικών κατά τη διάρκεια του πολέμου, καθώς έτειναν να «υιοθετούν περισσότερους κυρίαρχους ρόλους».
Ο William H. James, γράφοντας το 2008, έδωσε μια αύξηση στα ποσοστά συνουσίας με τους στρατιώτες που επέστρεψαν ως πιθανή αιτία. Σημείωσε επίσης ότι μια πτώση στην αναλογία των γεννήσεων ανδρών είχε καταγραφεί στο Ιράν μετά τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ, «εξηγείται από το ψυχολογικό στρες που προκαλεί δυσανάλογα τις εγκύους να αποβάλλουν αρσενικά έμβρυα».
Η κανονική αναλογία εκτιμάται ότι είναι περίπου 1,03 έως 1,06 άνδρες ανά γυναίκα, γεγονός που φαίνεται να αντισταθμίζει το γεγονός ότι το ποσοστό παιδικής θνησιμότητας στα αγόρια είναι ελαφρώς μεγαλύτερο από ό,τι στα κορίτσια και ότι οι ενήλικες άνδρες είναι πιο πιθανό να πεθάνουν από ατύχημα από ότι οι γυναίκες.
