Καλοκαίρι 2018. Πυρκαγιά, μετά από εμπρησμό φασιστικής ομάδας, κάνει στάχτη καταυλισμό των εργατών γης στη Νέα Μανωλάδα Ηλείας, όπου διέμεναν 400 άτομα. Φωτιά είχε ξεσπάσει και το 2006. Είναι η ίδια περιοχή, που το 2013 οι εργάτες, όταν διεκδίκησαν τα δεδουλευμένα δέχθηκαν πυροβολισμούς από τους ένοπλους επιστάτες, με αποτέλεσμα τον τραυματισμό 31 εργατών, οχτώ εξ αυτών σοβαρά.
Ο συνδυασμός των υλικών στον καταυλισμό εκρηκτικός: ο σκελετός των παραπηγμάτων κατασκευάζεται από καλάμια. Ακολουθεί πλαστικό, κουβέρτες για μόνωση και από πάνω πάλι πλαστικό. Στο εσωτερικό οι άνθρωποι έχουν φιάλες υγραερίου για μαγείρεμα.
Οι συνθήκες διαβίωσης των εργατών άθλιες. Άνθρωποι στοιβαγμένοι. Για να πιούν νερό αγοράζουν εμφιαλωμένα μπουκάλια. Οι τουαλέτες αυτοσχέδιες και η δυσοσμία ήδη αισθητή.
Χειμώνας 2019. Τίποτα δεν έχει αλλάξει στα φραουλοχώραφα και στους δεκάδες καταυλισμούς των μεταναστών εργατών γης στην περιοχή, εκτός ότι οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις αυξήθηκαν: ο κόσμος θέλει φράουλες.
Οι καταυλισμοί συνεχίζονται
Σε διάφορα σημεία της περιοχής δημιουργήθηκαν νέοι καταυλισμοί. Το μοντέλο που ακολουθείται είναι συνήθως το εξής: Αρχικά υπάρχει ένα οίκημα μόνο του σε ένα αγρόκτημα με κανονική παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και νερού, αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Ευάγγελος Ντούβλης, νομικός σύμβουλος της οργάνωσης Generation 2.0 Red, η οποία από το Δεκέμβριο του 2018 έχει συστήσει το «Παρατηρητήριο για τη Μανωλάδα» (Manolada Watch). Δίπλα ή κολλητά σ’ αυτό κατασκευάζονται τα παραπήγματα-δορυφόροι. Συχνά, αλλά όχι πάντα, παρέχεται ηλεκτρικό ρεύμα σε αυτά τα παραπήγματα από το κανονικό οίκημα. Προφανώς η εγκατάσταση είναι πολύ πρόχειρη και εξόχως επικίνδυνη. Τέτοιου τύπου παραπήγματα-δορυφόροι υπάρχουν δεκάδες αυτή τη στιγμή και σύμφωνα με τις προβλεπόμενες αφίξεις θα πολλαπλασιαστούν τον επόμενο μήνα.
Τον Ιανουάριο, από όπου και η τελευταία αναφορά του «Παρατηρητηρίου», υπήρχαν περίπου 6.500 εργάτες από το Μπαγκλαντές, 200 από το Πακιστάν και κάποιοι ακόμα από ευρωπαϊκές χώρες (κυρίως Βουλγαρία, Ρουμανία, Μολδαβία, Αλβανία). Όσο περνάει ο καιρός, οι ανάγκες για εργατικά χέρια αυξάνονται, με αποκορύφωμα την περίοδο της συγκομιδής της φράουλας, όπου το εργατικό δυναμικό ανέρχεται σε 10.000 άτομα. Η καλλιέργεια έχει επεκταθεί σε όλη την περιοχή, σε ακτίνα είκοσι χιλιομέτρων πέριξ της Μανωλάδας, από τη Λακόπετρα και Λάππα στην Αχαΐα έως τα Λεχαινά και τη Γαστούνη στην Ηλεία, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο.
Πενήντα ευρώ ή και παραπάνω πληρώνει ο καθένας στον ιδιοκτήτη του χωραφιού κάθε μήνα για να κοιμάται σε μια γωνία κάποιας καλύβας-παραπήγματος, με άλλα δέκα, είκοσι και παραπάνω άτομα. Σχετικά με το μεροκάματο, έχει διαμορφωθεί στα 24 ευρώ, όπου το ένα ευρώ πηγαίνει στον μεσάζοντα για προμήθεια.
Ακόμα χειρότερα, στα Φιλιατρά της Μεσσηνίας, 100 με 150 εργάτες γης αφρικανικής προέλευσης δεν μπορούσαν να μισθώσουν τίποτα για να μείνουν. Η άρνηση έχει να κάνει με ρατσιστικό λόγο, υποστηρίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Ντούβλης. Αποτέλεσμα, βρήκαν οι άνθρωποι στέγη στο υπόστεγο του νεκροταφείου Φιλιατρών.
Για όλους τους κατοίκους της περιοχής ανακύπτει υγειονομικό ζήτημα, εξηγεί ο κ. Ντούβλης. Το χωράφι, όπου εκδηλώθηκε η πυρκαγιά το καλοκαίρι βρίσκεται στα 30μ από το πρώτο σπίτι του οικισμού και το ίδιο ισχύει για πολλούς καταυλισμούς, που βρίσκονται «κολλητά» σε κατοικημένες περιοχές.
«Ένα από τα βήματα που επιβάλλεται να προχωρήσουν, πέραν των άλλων, είναι η αντικατάσταση του νόμου 13Α/4251/14, με τον οποίο η άδεια παραμονής ενός εργάτη συνδέεται με τον εργοδότη. Ο εργαζόμενος γίνεται έρμαιο του αφεντικού. Αν δεν του κάνει τα χατίρια, μπορεί ο δεύτερος να άρει την άδεια. Στην ουσία νομιμοποιείται η καταναγκαστική εργασία, σύμφωνα με τα όσα λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Ντούβλης.
Αιτήματα των εργατών και εθνικό σχέδιο δράσης
Μετά την καταδίκη της Ελλάδας την άνοιξη του 2017 από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ) για παραβίαση του άρθρου 4 παρ.2 της ΕΣΔΑ περί καταναγκαστικής εργασίας, η χώρα πρέπει να συμμορφωθεί.
Για το λόγο αυτό, την προηγούμενη εβδομάδα η «Μανωλάδα» αποτέλεσε το θέμα της συνεδρίασης της Υποεπιτροπής για την Καταπολέμηση της Εμπορίας και της Εκμετάλλευσης Ανθρώπων της Βουλής. Εκεί τοποθετήθηκαν κρατικοί φορείς, εκπρόσωποι του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας (ΣΕΠΕ), του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), νομικοί και άλλοι. Ο Ηρακλής Μοσκώφ, Εθνικός Εισηγητής για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων του υπουργείου Εξωτερικών, προανήγγειλε ένα εθνικό σχέδιο δράσης, το οποίο σύντομα θα υιοθετηθεί επίσημα.
Σημειώνεται, ότι αρχές Ιανουαρίου οι εργάτες γης από τη Μανωλάδα πραγματοποίησαν συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από το υπουργείο Εργασίας αρχικά και Μεταναστευτικής Πολιτικής στη συνέχεια. Τα αιτήματά τους αφορούσαν τόσο τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας, όσο και τη διαδικασία επανέκδοσης των εγγράφων τους, τα οποία κάηκαν μετά τη φωτιά του καλοκαιριού. Μεταξύ άλλων, ζητούν μεροκάματο 33,57 ευρώ, τουλάχιστον ένα ρεπό την εβδομάδα και τακτικό έλεγχο από τις επιθεωρήσεις εργασίας για τις παραβιάσεις της εργατικής νομοθεσίας.
Επίσης, πριν λίγες ημέρες έγινε παρέμβαση της Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου μετά από τη μηνυτήρια αναφορά του ΣΕΠΕ για το ζήτημα των αλλοδαπών εργατών γης της Μανωλάδας, οι οποίοι δεν είχαν δηλωθεί στην Επιθεώρηση Εργασίας.
Μέχρι να παρθούν οι αποφάσεις για αξιοπρεπείς συνθήκες, όμως, οι άνθρωποι συνεχίζουν να μένουν στα ίδια άκρως επικίνδυνα και ανθυγιεινά παραπήγματα, η εργασία τους να παραμένει υποτιμημένη και η δουλειά τους, όπως και τα νομιμοποιητικά τους έγγραφα να εξαρτώνται από τις ορέξεις των αφεντικών τους.
