Τον αποκλεισμό της Ελλάδας από τη χρηματοδότηση της ΕΕ τμήματος των δαπανών που χρηματοδοτήθηκαν από τα δύο ευρωπαϊκά Ταμεία (ΕΓΤΕ και ΕΓΤΑΑ) εξετάζει αυτήν τη στιγμή η Κομισιόν, μετά από έρευνα που πραγματοποίησε στον ΟΠΕΚΕΠΕ το περασμένο καλοκαίρι για τα έτη υποβολής αιτήσεων από το 2020 και μετά.
Όπως διαπιστώθηκε από την έρευνα, οι διαδικασίες τόσο της διαχείρισης και του ελέγχου των καθεστώτων στρεμματικής ενίσχυσης, αλλά και των μέτρων συνδεδεμένης στήριξης για τα ζώα, όσο και της πολλαπλής συμμόρφωσης, δεν ήταν σύμφωνες με τους κανόνες της ΕΕ.
Στις 50 σελίδες της επιστολής της προς τον ΟΠΕΚΕΠΕ και το ΥΠΑΑΤ, η Γενική Διεύθυνση Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης της Κομισιόν (GD AGRI) αναλύει τα αποτελέσματα της έρευνας που διεξήγαγε σε δύο χρονικές περιόδους: από 27/6/2022 έως 1/7/2022 και από 4/7/2022 έως 8/7/2022, προβαίνει σε διαπιστώσεις που δεν τιμούν τον Οργανισμό Πληρωμών, ενώ ζητά από τις ελληνικές αρχές να λάβουν άμεσα κατάλληλα μέτρα.
Όπως διαπιστώνει η GD AGRI, «το σύστημα διαχείρισης και ελέγχου, που εφαρμόζεται στην Ελλάδα, σε σχέση με τα καθεστώτα στρεμματικής ενίσχυσης και τα μέτρα προαιρετικής συνδεδεμένης στήριξης με βάση τα ζώα, επηρεάζεται από αδυναμίες» στους εξής βασικούς και επικουρικούς ελέγχους:
Στρεμματικές ενισχύσεις
1. Διοικητικοί έλεγχοι όσον αφορά την αιτούμενη ενίσχυση – βασικός έλεγχος (έτος υποβολής αιτήσεων 2020, 2021 και 2022).
2. Διενέργεια διασταυρωτικών ελέγχων για τη διαπίστωση της επιλεξιμότητας του δηλωθέντος αγροτεμαχίου – βασικός έλεγχος (έτος υποβολής αιτήσεων 2020, 2021 και 2022).
3. Διενέργεια ικανοποιητικού αριθμού επιτόπιων ελέγχων – βασικός έλεγχος (έτος υποβολής αιτήσεων 2021 και 2022).
4. Διενέργεια επιτόπιων ελέγχων επαρκούς ποιότητας – βασικός έλεγχος (έτος υποβολής αιτήσεων 2020, 2021 και 2022).
5. Ορθός υπολογισμός της ενίσχυσης, συμπεριλαμβανομένων των διοικητικών μειώσεων και κυρώσεων – βασικός έλεγχος (έτος υποβολής αιτήσεων 2020, 2021 και 2022).
6. Κατάλληλα μέτρα μετά τα αποτελέσματα της ποιοτικής αξιολόγησης του ΣΑΑ – επικουρικός έλεγχος (έτος υποβολής αιτήσεων 2020, 2021 και 2022).
«Αυτό δημιούργησε κίνδυνο για το Ταμείο για τα έτη υποβολής αιτήσεων από το 2020 και μετά», σημειώνει και προσθέτει πως για τα παραπάνω «θα πρέπει να επιβληθεί κατ’ αποκοπή διόρθωση 10%, σύμφωνα με το άρθρο 12 παράγραφος 7 στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 907/2014 και τις κατευθυντήριες γραμμές για τον υπολογισμό των δημοσιονομικών διορθώσεων στο πλαίσιο των διαδικασιών εκκαθάρισης ως προς τη συμμόρφωση και δημοσιονομικής εκκαθάρισης των λογαριασμών – C(2015) 3675 της 8.6.2015», υπογραμμίζοντας, δε, ότι «σε πιο περιορισμένους πληθυσμούς ενδέχεται να εφαρμοστεί υψηλότερο ποσοστό κατ’ αποκοπή διορθώσεων».
Προαιρετική συνδεδεμένη στήριξη για ζώα
1. Διοικητικοί έλεγχοι, συμπεριλαμβανομένων των διασταυρωτικών ελέγχων, για τη διαπίστωση της επιλεξιμότητας της ενίσχυσης – βασικός έλεγχος (έτος υποβολής αιτήσεων 2020, 2021 και 2022).
2. Διενέργεια επιτόπιων ελέγχων στον απαιτούμενο αριθμό – βασικός έλεγχος (έτος υποβολής αιτήσεων 2022).
3. Διενέργεια επιτόπιων ελέγχων επαρκούς ποιότητας – βασικός έλεγχος (έτος υποβολής αιτήσεων 2020, 2021 και 2022).
4. Έλεγχοι όσον αφορά την ορθότητα του υπολογισμού της ενίσχυσης, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής διοικητικών κυρώσεων – βασικός έλεγχος (έτος υποβολής αιτήσεων 2020).
«Αυτό δημιούργησε κίνδυνο για το Ταμείο για τα έτη υποβολής αιτήσεων από το 2020 και μετά», επισημαίνει και προσθέτει ότι για τις παραπάνω αδυναμίες «θα πρέπει να επιβληθεί κατ’ αποκοπή διόρθωση 10% σύμφωνα με το άρθρο 12 παράγραφος 7 στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 907/2014 της Επιτροπής και τις κατευθυντήριες γραμμές για τον υπολογισμό των δημοσιονομικών διορθώσεων στο πλαίσιο των διαδικασιών εκκαθάρισης ως προς τη συμμόρφωση και δημοσιονομικής εκκαθάρισης των λογαριασμών – C(2015) 3675 της 8.6.2015».
Ειδικότερα, προτείνει «κατ’ αποκοπή διόρθωση 10% για τα έτη υποβολής αιτήσεων 2020 και 2022» και «κατ’ αποκοπή διόρθωση 5% για το έτος υποβολής αιτήσεων 2021 (αδυναμίες που περιορίζονται σε δύο βασικούς ελέγχους)».
Πολλαπλή συμμόρφωση
Η GD AGRI θεωρεί ότι το σύστημα διαχείρισης και ελέγχου που εφαρμόζεται στην Ελλάδα, σε σχέση με την πολλαπλή συμμόρφωση, επηρεάζεται από τις αδυναμίες στη λειτουργία ενός βασικού ελέγχου που αφορά το «πεδίο εφαρμογής και την ποιότητα των επιτόπιων ελέγχων». Σημειώνει ότι «αυτό δημιούργησε κίνδυνο για το Ταμείο για τα έτη υποβολής αιτήσεων από το 2021 και μετά».
Για τον εν λόγω κίνδυνο, συνεχίζει, και «σύμφωνα με το άρθρο 12 παράγραφος 6 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 907/2014 και με τις κατευθυντήριες γραμμές για τον υπολογισμό των δημοσιονομικών διορθώσεων στο πλαίσιο της διαδικασίας εκκαθάρισης ως προς τη συμμόρφωση και δημοσιονομικής εκκαθάρισης των λογαριασμών – C(2015) 3675 της 8.6.2015», προβλέπεται «κατ’ αποκοπή διόρθωση 5%».
Αποκλεισμός από χρηματοδότηση
Με λίγα λόγια και βάσει των κανονισμών, αποκλεισμός από τη χρηματοδότηση, σύμφωνα με την Κομισιόν, σημαίνει να επιβληθεί κατ’ αποκοπή διόρθωση 10% όσον αφορά τα καθεστώτα στρεμματικής ενίσχυσης, επιπλέον κατ’ αποκοπή διόρθωση 10% όσον αφορά τη συνδεδεμένη στήριξη, αλλά και επιπλέον κατ’ αποκοπή διόρθωση 5% για την πολλαπλή συμμόρφωση.
Τα ανωτέρω κατ’ αποκοπή ποσοστά είναι προσωρινά και αντιστοιχούν στις διαπιστώσεις της GD AGRI στο παρόν στάδιο της διαδικασίας. «Η δημοσιονομική διόρθωση αφορά τις δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου η οποία καθορίζεται σύμφωνα με το άρθρο 52 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013. Οι διαπιστωθείσες ελλείψεις θα συνεχίσουν να αποτελούν τη βάση των δημοσιονομικών διορθώσεων που θα επιβληθούν σε σχέση με τις πραγματοποιηθείσες δαπάνες μετά την περίοδο που καλύπτεται από τον έλεγχο αυτόν, έως ότου οι διαπιστωθείσες ελλείψεις παύσουν να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στη νομιμότητα και στην κανονικότητα των δαπανών», συμπληρώνει η Κομισιόν.
«Λαβράκια» από τους ελέγχους
Στις 50 σελίδες της επιστολής, η GD AGRI αποκαλύπτει τα «λαβράκια» που έβγαλαν οι έλεγχοί της το καλοκαίρι.
Στρεμματικές εκτάσεις
Μεταξύ άλλων, διαπιστώθηκαν ότι:
✱ Δεν πραγματοποιήθηκαν έλεγχοι για τον εντοπισμό των γεωργών που δημιούργησαν τεχνητά τις προϋποθέσεις για να λάβουν υψηλότερη ενίσχυση.
✱ Δεν ήταν εφικτοί οι γεωχωρικοί διασταυρωτικοί έλεγχοι των εκτάσεων που δηλώνονται και εκείνων που βρίσκονται στη διάθεση του γεωργού σύμφωνα με τα στοιχεία του κτηματολογίου. Πρόκειται για «μη συμβατό μορφότυπο των δύο αυτών συνόλων πληροφοριών» και η GD AGRI δεν θεωρεί πειστικό τον διασταυρωτικό έλεγχο των εκτάσεων που βρίσκονται στη διάθεση του γεωργού κατά τα έτη υποβολής αιτήσεων 2020-2021.
✱ Απουσιάζει μια κατάλληλη διαδικασία για τη διάκριση μεταξύ γης υπό αγρανάπαυση με ποώδη κτηνοτροφική κάλυψη και βοσκότοπων, γεγονός που επηρεάζει τις ενισχύσεις οικολογικού προσανατολισμού για τα έτη υποβολής αιτήσεων 2020-2021.
✱ Εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική απόκλιση μεταξύ των αποτελεσμάτων των διοικητικών ελέγχων και των αποτελεσμάτων των επιτόπιων ελέγχων για τη συνδεδεμένη στήριξη. «Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι ο αριθμός των καθεστώτων στα οποία τίθεται αυτό το ζήτημα αυξάνεται», σημειώνει η Κομισιόν και υπογραμμίζει: «Το σύστημα ελέγχου δεν υποστηρίζεται από διοικητικά μέσα που να διασφαλίζουν ότι οι ενισχύσεις χορηγούνται μόνο στις επιλέξιμες καλλιέργειες και ότι η επιλέξιμη έκταση προσδιορίζεται ορθά».
✱ Η απουσία ορθού επιπέδου σύμφωνα με τις Κοινοτικές Κατευθυντήριες Γραμμές (ΚΚΓ) στο Σύστημα Αναγνώρισης Αγροτεμαχίων (ΣΑΑ) παρεμποδίζει την ορθή λειτουργία των διασταυρωτικών ελέγχων για την ενίσχυση οικολογικού προσανατολισμού και την ενίσχυση για τα μέτρα προαιρετικής συνδεδεμένης στήριξης κατά τα έτη υποβολής αιτήσεων 2020-2022.
✱ Οι διατάξεις του ευρωπαϊκού κανονισμού σχετικά με την αναλογική επιλεξιμότητα των μόνιμων βοσκότοπων δεν εφαρμόζονται συστηματικά ορθά.
✱ Η διαδικασία των ελληνικών αρχών που προβλέπουν την εφαρμογή ανοχής μέτρησης για κάθε διαφορά που διαπιστώνεται σε όλους τους επιτόπιους ελέγχους «οδηγεί σε μια κατάσταση κατά την οποία η ανοχή οδηγεί στην καταβολή ενισχύσεων για μη επιλέξιμες εκτάσεις».
✱ Εκτός από τη δήλωση του γεωργού στην αίτηση, δεν υπάρχει διαδικασία, είτε μέσω διοικητικού ελέγχου, είτε μέσω μέρους επιτόπιου ελέγχου, που να καλύπτει τον έλεγχο της ορθότητας της δήλωσης του γεωργού όσον αφορά την πληρότητα των δηλωθέντων αγροτεμαχίων. «Κατά συνέπεια, στις περιπτώσεις που οι γεωργοί δεν δηλώνουν το σύνολο της γης τους, αυτό δεν εντοπίζεται».
Συνδεδεμένη ενίσχυση για ζώα
Μεταξύ άλλων, διαπιστώθηκε ότι:
✱ Ο υπολογισμός της αναλογίας για τον καθορισμό της μέσης ποσότητας ανά ζώο και στη συνέχεια η σύγκρισή της με το βάρος που πρέπει να πληροί κάθε ζώο μεμονωμένα συνιστά μη συμμόρφωση στους κανονισμούς (Συνδεδεμένη στήριξη για αιγοπρόβατα).
✱ Δεν προσκομίστηκαν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οι επιτόπιοι έλεγχοι έχουν σχεδιαστεί κατά τρόπο που να είναι δυνατή η επαλήθευση του καθεστώτος επιλεξιμότητας κατά την ημερομηνία αναφοράς (Συνδεδεμένη στήριξη για θηλυκά βοοειδή).
Πολλαπλή συμμόρφωση
Μεταξύ άλλων, διαπιστώθηκε ότι:
✱ Οι επιτόπιοι έλεγχοι για τη διαπίστωση της συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις πολλαπλής συμμόρφωσης δεν ήταν πλήρως αποτελεσματικοί από τα έτη υποβολής αιτήσεων 2021 και μετά: Στο 26% των φακέλων που εξετάστηκαν από τους επιθεωρητές της Κομισιόν διαπιστώθηκε ότι οι επιτόπιοι έλεγχοι δεν διενεργήθηκαν με κατάλληλο τρόπο.
✱ Οι επιτόπιοι έλεγχοι των απαιτήσεων καταγραφής των ζώων (ΚΑΔ 7) ήταν αναποτελεσματικοί από τα έτη υποβολής αιτήσεων 2021 και μετά: Διαπιστώθηκε ότι το 50% των 22 φακέλων που εξετάστηκαν παρουσίαζε αποκλίσεις μεταξύ (του αριθμού) των ζώων που αναφέρθηκαν ως «υποκείμενα σε έλεγχο καταγραφής» και (του αριθμού) των ζώων που βρίσκονταν στην εκμετάλλευση την ημέρα του ελέγχου σύμφωνα με τη βάση δεδομένων για τα ζώα.
✱ Όσον αφορά το έτος υποβολής αιτήσεων 2021, διαπιστώθηκε ότι ο ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είχε διενεργήσει επιτόπιους ελέγχους στο πλαίσιο της πολλαπλής συμμόρφωσης κατά την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2021 έως τις 31 Ιουλίου 2021. Οι μόνοι έλεγχοι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου διενεργήθηκαν από τις κτηνιατρικές υπηρεσίες και κάλυψαν την ΚΑΔ 7 και/ή την ΚΑΔ 8 (αναγνώριση και καταγραφή βοοειδών και/ή αιγοπροβάτων).
✱ Όσον αφορά το έτος υποβολής αιτήσεων 2022, οι ελληνικές αρχές δεν υπέβαλαν κανένα πρόγραμμα επιθεωρήσεων για το 2022 και κανένα δεν ήταν διαθέσιμο επί τόπου κατά τη διάρκεια της αποστολής ελέγχου. Δεν υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία ελέγχου για το 2022. «Συνεπώς, φαίνεται ότι ο ΟΠΕΚΕΠΕ δεν διενήργησε επιτόπιους ελέγχους σχετικά με την πολλαπλή συμμόρφωση κατά την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2022 έως τις 8 Ιουλίου 2022 (καταληκτική ημερομηνία της αποστολής ελέγχου)».
| Η Ελλάδα καλείται να απαντήσει στην GD AGRI εντός δύο μηνών από την παραλαβή της επιστολής, ενώ προγραμματίζεται διμερής σύσκεψη στις 30 Μαρτίου 2023 |
